Η μεμονωμένη υπερβολή δεν είναι τόσο επιβλαβής δείχνουν νέες έρευνες
Ας το ομολογήσουμε: Οι περισσότεροι πετούν την κυρά-Εγκράτεια απ’ το παράθυρο στο χριστουγεννιάτικο δείπνο ή το γεύμα της επομένης ή στην πρωτοχρονιάτικη μάζωξη.
Αλλά τι ακριβώς κάνουν αυτά τα υπερβολικά εορταστικά γεύματα στο σώμα και τον εγκέφαλό μας;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους η τροφή υποστηρίζει τον εγκέφαλό μας ώστε να επιτελεί τις σημαντικές λειτουργίες του, όπως η μνήμη και η συγκέντρωση.
Αλλά ποιες είναι οι άμεσες επιπτώσεις όταν τρώμε ένα τεράστιο γεύμα – όπως ένα πλήρες χριστουγεννιάτικο τραπέζι;
«Χόρτασες»
Όταν τρώμε, διάφορα σήματα σε όλο το σώμα συνεργάζονται για να ενημερώσουν τον εγκέφαλο ότι έχουμε χορτάσει – μεταξύ αυτών ορμόνες που απελευθερώνονται από το έντερο και μεταβολίτες (μόρια που διασπούν την τροφή για παραγωγή ενέργειας).
Αυτές οι ορμόνες σηματοδοτούν επίσης την απελευθέρωση ινσουλίνης από το πάγκρεας για τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Όλη αυτή η διαδικασία ονομάζεται «καταρράκτης κορεσμού».
«Αυτά τα σήματα προέρχονται από διαφορετικά σημεία του εντέρου και λειτουργούν σε ελαφρώς διαφορετικά χρονικά πλαίσια», εξηγεί ο Τόνι Γκόλντστοουν, αναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίας στο Imperial College του Λονδίνου.
Αυτός ο καταρράκτης ορμονών που απελευθερώνονται από το έντερο και το πάγκρεας και στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο μπορεί επίσης να σχετίζεται με την υπνηλία που νιώθουμε μετά από ένα μεγάλο γεύμα (γνωστή ως «μεταγευματική υπνηλία»). Ωστόσο, οι ακριβείς μηχανισμοί δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί, προσθέτει ο Ααρον Χένγκιστ, μεταδιδακτορικός ερευνητής στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας στις ΗΠΑ.
Είναι ευρέως διαδεδομένη η πεποίθηση ότι αυτή η αίσθηση =-γνωστή και ως «κώμα του γεύματος»- οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το αίμα κατευθύνεται μακριά από τον εγκέφαλο προς το στομάχι. Όμως έρευνες δείχνουν ότι η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο δεν μειώνεται στην πραγματικότητα μετά από ένα μεγάλο γεύμα.
Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί πλήρως η υπνηλία μετά το φαγητό, λέει ο Χένγκιστ.
«Η ορμονική απόκριση του εντέρου είναι σαν κοκτέιλ. Δεν γνωρίζουμε ποιες συγκεκριμένες ορμόνες μπορούν να προκαλέσουν υπνηλία και σε ποια κέντρα του εγκεφάλου», εξηγεί.
Είναι βλαβερό να τρώμε μια φορά στις τόσες υπερβολικά; Εξαρτάται
Το να τρώμε πάρα πολύ περιστασιακά έχει κατά εκπληκτικά παράδοξο τρόπο, μικρή επίδραση στον μεταβολισμό μας, λέει ο Χένγκιστ.
Ο ίδιος, το 2020, δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας μελέτης που εξέτασε τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι τρώνε πέρα από το σημείο που νιώθουν απλά χορτάτοι, όταν δηλαδή τρώνε μέχρι να… φτάσουν στα όριά τους.
Δεκατέσσερις υγιείς άνδρες εθελοντές έφαγαν μεγάλες ποσότητες πίτσας σε δύο πειραματικές συνεδρίες. Στην πρώτη του ζητήθηκε να φάνε μέχρι απλά να χορτάσουν και στη δεύτερη να φάνε όσο περισσότερο μπορούσαν. Στο πείραμα «φάε όσο θέλεις» κατανάλωσαν διπλάσια ποσότητα.
Οι ορμόνες τους, η όρεξη, η διάθεση και οι μεταβολικές τους αντιδράσεις μετρήθηκαν επί τέσσερις ώρες μετά. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα δεν ήταν υψηλότερα από αυτά μετά από ένα κανονικό γεύμα, ούτε και τα επίπεδα λίπους στο αίμα τους.
«Μας εξέπληξε το γεγονός ότι, παρά τη διπλάσια πρόσληψη ενέργειας, το σώμα ρύθμισε το σάκχαρο στο αίμα εξαιρετικά καλά», λέει ο Χένγκιστ. «Το σώμα δούλεψε σκληρά γι’ αυτό, εκκρίνοντας περισσότερη ινσουλίνη και διάφορες εντερικές ορμόνες που βοηθούν στην απελευθέρωση ινσουλίνης και στο αίσθημα κορεσμού».
Η μελέτη αυτή δείχνει ότι μια μεμονωμένη υπερβολή δεν είναι τόσο επιβλαβής όσο θα περίμενε κανείς.
Ωστόσο, επειδή η έρευνα έγινε μόνο σε νέους, υγιείς άνδρες, τα αποτελέσματα δεν μπορούν να γενικευτούν στον συνολικό πληθυσμό χωρίς να μελετηθούν και γυναίκες ή άτομα με υπερβάλλον βάρος ή παχυσαρκία.
Αλλο μία, άλλο πέντε μέρες κραιπάλης
Ωστόσο, ενώ ένα μεμονωμένο… επεισόδιο υπερφαγίας μπορεί να μην είναι άμεσα επιβλαβές, υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι πολλές ώρες ή ακόμη και μία ημέρα συνεχούς κατανάλωσης τροφής μπορεί να διαταράξει τον μεταβολισμό και να επιβαρύνει το σώμα – κάτι που μπορεί με τη σειρά του να επηρεάσει τον εγκέφαλο.
Το 2021, στο πλαίσιο μελέτης δεκαοκτώ υπέρβαροι αλλά κατά τα άλλα υγιείς άνδρες κατανάλωσαν αλκοόλ και λιπαρά, ζαχαρούχα τρόφιμα (μπέργκερ, πατάτες, γλυκά) σε διάστημα πέντε ωρών, φτάνοντας κατά μέσο όρο τις 5.087 θερμίδες. Οι εξετάσεις έδειξαν αύξηση λίπους στο ήπαρ.
Τελικά, είναι εντάξει να απολαύσουμε το χριστουγεννιάτικο τραπέζι;
Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι παρατεταμένες περίοδοι υπερκατανάλωσης – ειδικά τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά – δεν είναι καλές για τον εγκέφαλο. Όμως τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι ένα μεμονωμένο γιορτινό γεύμα δεν είναι επιβλαβές.
«Η μελέτη μας δείχνει ότι μια εφάπαξ υπερβολή δεν είναι τόσο βλαβερή όσο θα περίμενε κανείς, οπότε απολαύστε το χριστουγεννιάτικο δείπνο σας», λέει ο Hengist.
Ωστόσο, προσθέτει ότι περισσότερες ημέρες υπερφαγίας μπορούν να αρχίσουν να επιβαρύνουν το σώμα. Ακόμη και πέντε ημέρες μπορεί να είναι αρκετές για να προκαλέσουν πιο μακροχρόνιες επιδράσεις στον εγκέφαλο, σύμφωνα με τα επικρατούσες έρευνες.
Με πληροφορίες από BBC
