Συμπεριφορές διαδικτυακού κινδύνου σε παιδιά, εφήβους & νέους ενήλικες

Γράφει η Ειρήνη Μεσσήνη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια*

Όταν το διαδίκτυο γίνεται σημαντικότερο από τους φίλους, τη δουλειά, το σχολείο, το φαγητό και τον ύπνο, τότε οι γιατροί κάνουν λόγο για εθισμό. Και αφού ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κατατάξει τον εθισμό στο διαδίκτυο στον κατάλογο των ασθενειών, πόσο απειλείται τελικά η Δημόσια Υγεία, όταν ένα χρόνο τώρα οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να κάνουν τα πάντα μέσα από μια οθόνη;

Η πανδημία και ο παρατεταμένος εγκλεισμός έφερε το διαδίκτυο στο προσκήνιο της ζωής μικρών και μεγάλων, καθιστώντας το μοναδικό μέσο προκειμένου να εργαστούν, να μορφωθούν, να κοινωνικοποιηθούν, να επικοινωνήσουν, να ψυχαγωγηθούν, να εξυπηρετήσουν τις καθημερινές τους ανάγκες. Και ενώ η τεχνολογία δίνει πολύτιμες λύσεις μπροστά στη νέα τάξη πραγμάτων, ταυτόχρονα φαίνεται να ενέχει σημαντικούς κινδύνους.

Ψηφιακή Πραγματικότητα

Νέοι ενήλικες, έφηβοι αλλά και παιδιά ζουν ένα μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητάς τους κάνοντας δραστηριότητες μέσα από μια οθόνη, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο πολύ περισσότερες ώρες σε σχέση με το παρελθόν. Όπως είναι λογικό η συστηματική αύξηση των ωρών μπροστά στις οθόνες έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα, την κοινωνική και προσωπική ζωή των νέων, των εφήβων και των παιδιών. Κυριολεκτικά έχει αλλάξει τον τρόπο ζωής τους, την ατομική τους κατάσταση και έχει εγκαταστήσει ένα νέο ψηφιακό τρόπο σκέψης και αντίληψης.

Η σύνδεση της εκπαίδευσης, της επικοινωνίας, της κοινωνικοποίησης, της ψυχαγωγίας και της χαλάρωσης με τη χρήση του διαδίκτυού φαίνεται πως εκτός από δυνατότητες και ευχαρίστηση, κρύβει σοβαρούς κινδύνους για τη ζωή και την υγεία. Η πολύωρη έκθεση στην οθόνη και η σύνδεση στο διαδίκτυο οδηγούν σταδιακά και μεθοδικά σε συμπεριφορές εθισμού. Η σύγχρονη αυτή μορφή εξάρτησης φαίνεται πως εξελίσσεται ραγδαία σε μια εξίσου επιβλαβή και επικίνδυνη κατάσταση, όπως ο εθισμός σε οτιδήποτε άλλο.

Επικίνδυνες συμπεριφορές

Αναμφίβολα η χρήση του Διαδικτύου προσφέρει ποικίλα οφέλη και αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στην εποχή της πανδημίας, όπως φαίνεται όμωςμπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων.Ο Εθισμός στο Διαδίκτυο είναι μια σχετικά νέα μορφή εξάρτησης που αφορά την καταναγκαστική, υπερβολική χρήση του διαδικτύου και τον εκνευρισμός ή τη δυσθυμική συμπεριφορά που παρουσιάζεται κατά την στέρηση της. Είναι μια κατάσταση που προκαλεί σημαντική έκπτωση στην κοινωνική, ακαδημαϊκή και ατομική λειτουργικότητα του ατόμου και αφορά κυρίως τα παιδιά, τους εφήβους και τους νέους.

Όταν κάποιος είναι εθισμένος στο διαδίκτυο τις περισσότερες φορές εμφανίζει τα ακόλουθα συμπτώματα:

1. Εξιδανικεύει στο μυαλό του την ενασχόληση του με το διαδίκτυο, θεωρώντας τη το σημαντικότερο «κεφάλαιο» της καθημερινότητάς του.
2. Αλλάζει διάθεση κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά στην οθόνη.Χαίρεται και χαλαρώνει λόγω της αύξησης της απελευθέρωσης τηςντοπαμίνηςστον εγκέφαλο του.
3. Ως εκ τούτου παρουσιάζει την ανάγκηνα περνά όλο και περισσότερο χρόνο μπροστά στην οθόνη, ώστε να νιώθει αυτή την ευχαρίστηση ξανά και ξανά.
4. Ωστόσο βιώνειμια σύγκρουσημέσα του, καθώς ενώ αισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να κάνει κάτι για να περιορίσει τη χρήση του διαδικτύου .

Αρκετοί δεν γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν όταν διαπιστώνουν πως οι ίδιοι ή τα παιδιά τους έχουν μια δυσλειτουργική σχέση με το διαδίκτυο. Αυτό συμβαίνει γιατί η εξάρτηση από το διαδίκτυο δεν έχει ακόμα ευρέως αναγνωριστεί. Τα παιδιά και οι νέοι είναι περισσότερο ευάλωτοι και εύκολα μπορεί να εγκλωβιστούν σε δικτυακές δραστηριότητες όπως παιχνίδια, γνωριμίες, δωμάτια συζητήσεων και να παρουσιάσουν συμπεριφορές εξάρτηση.

Έτσι ιδιαίτερα για τους γονείς προτείνεται ο ορισμός οικογενειακών κανόνων χρήσης του διαδικτύου, κανόνων που αφορούν και τους ίδιους τους με στόχο την οριοθέτηση του χρόνου αλλά, και του περιεχομένου των ψηφιακών δραστηριοτήτων και των ωρών της χρήσης του διαδικτύου . Οι νέοι ενήλικες καλό είναι να ελέγχουν και αυτοί το χρόνο έκθεσης τους στην οθόνη αλλά, και της σχέσης τους με το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να μη φτάσουν σε ακραίες συμπεριφορές. Σε κάθε περίπτωση, όλοι μικροί και μεγάλοι χωρίς άγχος, πανικό και ενοχές, είναι σημαντικό να έρχονται σε επαφή με ειδικούς για παροχή βοήθειας και συμβουλών, ώστε να προλάβουν καταστάσεις ή να αντιμετωπίσουν σχετικά προβλήματαόσο το δυνατό γρηγορότερα.

Αν και είναι πολύ νωρίς να αναλυθεί και να εξακριβωθεί ο συνολικός αντίκτυπος της παρατεταμένης κοινωνικής απομόνωσης στη σχέση των νέων και των παιδιών με το διαδίκτυο, εντούτοις επιστήμονες και κοινωνία βλέπουν τον κίνδυνο όλο αυτό να γίνεται μόνιμη εξάρτηση. Είναι γεγονός πως χρειάζεται χρόνο για να κατανοηθεί αν ο αυξημένος εθισμός στις νέες τεχνολογίες θα περιοριστεί μετά το τέλος της πανδημίας και κατά πόσο η παρούσα κατάστασημπορεί με τον καιρόνα αναστραφεί!

*Η Ειρήνη Μεσσήνη είναι Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Ρήγα Φεραίου 111 / Πύργος

Αγίου Δημητρίου 44 / Αθήνα

Τηλ: 6946442653

Email: irinimessini@gmail.com