Με ανοιχτές πληγές η Αρχαία Ολυμπία, τέσσερα χρόνια μετά

Σήμερα η θλιβερή επέτειος της μεγάλης πυρκαγιάς στις 4 Αυγούστου 2021

-Ακόμη «στα  λόγια» το περίφημο σχέδιο ανασυγκρότησης

Τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη μεγάλη πυρκαγιά της 4^ης Αυγούστου 2021 που κατέκαψε για εννέα ολόκληρες ημέρες τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας, απείλησε τον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο, κατέστρεψε σπίτια και περιουσίες, άφησε εκατοντάδες κατοίκους χωρίς αγροτικό εισόδημα και καμένες αγροτικές και δασικές εκτάσεις 500.000 στρεμμάτων.

Τέσσερα χρόνια με ανοιχτές ακόμη τις πληγές, αφού από όσα εξαγγέλθηκαν τότε από κυβερνητικά χείλη, ελάχιστα έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα. Το πιο σημαντικό είναι ότι το πολυσυζητημένο πρόγραμμα αποκατάστασης που εξήγγειλε από την Αρχαία Ολυμπία ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τρεις μήνες μετά την πυρκαγιά, παραμένει ουσιαστικά ανενεργό, αφού καμία εξέλιξη δεν υπάρχει σχετικά με το πρόγραμμα της ΔιαΝΕΟσις και την πορεία υλοποίησής του.

Ο κ. Μητσοτάκης είχε δεσμευθεί ότι για την Αρχαία Ολυμπία θα ίσχυαν ανάλογα μέτρα ανασυγκρότησης της πυρόπληκτης περιοχής μ’ αυτά που αφορούσαν τη Βόρεια Εύβοια. Όμως μέχρι τώρα, εκτός από κάποια έργα αποκατάστασης αγροτικής οδοποιίας και αντιπλημμυρικής –αντιδιαβρωτικής προστασίας, κανένα άλλο μεγάλο έργο υποδομής που να δικαιολογεί την έννοια της ανασυγκρότησης δεν έχει δρομολογηθεί. Μάλιστα ο Πρωθυπουργός είχε δεσμευθεί ότι θα παρακολουθεί ο ίδιος προσωπικά την πορεία του σχεδίου, όμως είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν υπάρχει καν πορεία ή στασιμότητα –πιθανότερο το δεύτερο. Ακόμα και η κυβερνητική υποεπιτροπή που έχει συσταθεί για τον συντονισμό των δράσεων δεν έχει εμφανιστεί στο προσκήνιο εδώ και μήνες.

Το πρόγραμμα «ΗΛΕΙΑ 2030 – Η Ολυμπία στο επίκεντρο» αφορά ως γνωστόν ολόκληρο το νομό. Στην παρούσα φάση, μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις των δημάρχων της Ηλείας, μαζί με τους αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες και τη ΔιαΝΕΟσις, έχουν κατατεθεί οι προτάσεις της κάθε πλευράς με μια ιεράρχηση –προτεραιοποίηση. Αυτές τις προτάσεις επεξεργάζεται η Κυβέρνηση προκειμένου να εξετάσει τις δυνατότητες υλοποίησής τους και εξεύρεσης των ανάλογων πιστώσεων. Κανείς δεν γνωρίζει ωστόσο πότε θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, ούτε αν υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια για μελέτες και έργα του προγράμματος, δεδομένου ότι έχει προκύψει, εκτός από την πυρόπληκτη Βόρεια Εύβοια, και η πλημμυρόπληκτη Θεσσαλία.

Ουδέν νεότερον υπάρχει επίσης και με το θέμα συγκρότησης Αναπυξιακού Οργανισμού, ενός απαραίτητου «εργαλείου» για την υλοποίηση του προγράμματος, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΔιαΝΕΟσις. Γενικά, ο χρόνος κυλά χωρίς να έχουν γίνει ουσιαστικές ενέργειες για μια σειρά από έργα που απαιτούν χρονοβόρες διαδικασίες ωρίμανσης ώστε να μπουν σε τροχιά υλοποίησης.

Αποζημιώσεις παραγωγών… μετ’ εμποδίων

Ως προς τις άμεσες ενέργειες, αποζημιώσεις πυρόπληκτων αγροτών, επαγγελματιών και άλλων δικαιούχων, υπήρξαν και εδώ μεγάλες καθυστερήσεις. Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι αγρότες που είδαν χρήματα στους λογαριασμούς τους ακόμη και τρία χρόνια μετά την καταστροφή! Μεταξύ αυτών ωστόσο που έλαβαν αποζημιώσεις, υπάρχουν και αγρότες που καλούνται τώρα να επιστρέψουν μέρος των χρημάτων που τους καταβλήθηκαν! Αυτό συμβαίνει επειδή αρχικά είχαν δηλώσει συγκεκριμένο αριθμό ελαιοδένδρων που είχαν καεί, και με βάση αυτούς τους αριθμούς έλαβαν τις αποζημιώσεις. Όμως κατά τις αυτοψίες που έγιναν μετέπειτα από κλιμάκια γεωπόνων του ΕΛΓΑ, διαπιστώθηκε ότι τα πραγματικά καμένα δέντρα ήταν λιγότερα. Έτσι, οι αποζημιωθέντες παραγωγοί καλούνται να επιστρέψουν στον ΕΛΓΑ μέρος των χρημάτων που έλαβαν, διαδικασία που έχει προκαλέσει αναστάτωση και δυσφορία στους αγρότες, οι οποίοι έχουν δαπανήσει τα χρήματα για την ανασύσταση των ελαιώνων ή των άλλων καλλιεργειών τους.

Εκτός από τους δικαιούχους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες που αποζημιώθηκαν όλοι, έστω με καθυστερήσεις, αποζημιώθηκαν σε ποσοστό 70% και οι μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες ειδικού καθεστώτος, που είχαν δηλώσει τις καλλιέργειές τους. Υπάρχει όμως μια κατηγορία παραγωγών που δεν είναι αγρότες, αφού ασκούν άλλο επάγγελμα, οι οποίοι δεν έχουν αποζημιωθεί για τις καμένες καλλιέργειές τους επειδή δεν τις είχαν δηλώσει, είτε από λάθος είτε από λογιστικές παραβλέψεις. Αυτοί δυστυχώς δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να λάβουν οποιαδήποτε αποζημίωση.

Το χρονικό της καταστροφής

Η πυρκαγιά που ξεκίνησε από το Γραμματικό Λατζοΐου το μεσημέρι της Παρασκευής 4 Αυγούστου 2021 πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις καίγοντας ακόμα και σπίτια σε χωριά και μέχρι το βράδυ απειλούσε ήδη τις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας αλλά και τον οικισμό της Αρχαίας Ολυμπίας. Το βράδυ είχαν σπεύσει στην Ολυμπία οι υπουργοί Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, ενώ το μεσημέρι του Σαββάτου κατέφθασε και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Αν και ο κίνδυνος για τον Ολυμπία τελικά αποσοβήθηκε, η πυρκαγιά ξέφυγε ανεξέλεγκτη προς τη δημοτική ενότητα Φολόης, κατέκαψε συνολικά 23 Κοινότητες, για να σταματήσει τελικά εννέα μέρες αργότερα (!) στη γειτονική Αρκαδία.

Από τις πρώτες ώρες της καταστροφής υπήρξε ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης από κάθε πλευρά, με είδη πρώτης ανάγκης για τους πυρόπληκτους της Αρχαίας Ολυμπίας. Η αλληλεγγύη κορυφώθηκε με τη δωρεά 135.000 δενδρυλλίων ελιάς από μια μεγάλη καμπάνια ευαισθητοποίησης που πραγματοποίησαν ο Γιάννος Γραμματίδης και το ζεύγος Steven και Diane de Laet. Η αλληλεγγύη σίγουρα αποτέλεσε βάλσαμο για τους πληγέντες, όμως οι πληγές παραμένουν ανοιχτές, τέσσερα χρόνια μετά και ο τόπος δεν έχει ακόμη συνέλθει από το τεράστιο σοκ. Μόνο η επιτάχυνση της διαδικασίας ανασυγκρότησης θα μπορέσει να δώσει λύσεις ουσίας και να κρατήσει τους κατοίκους, ιδίως τους νέους στον τόπο τους.