Στο βιβλίο «Ο αόρατος γορίλας ή πώς αλλιώς μας ξεγελά η διαίσθησή μας» οι πειραματικοί ψυχολόγοι Chabris και Simons περιγράφουν πώς μπορεί να μην δούμε έναν γορίλα ακόμη και όταν αυτός βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας.

Πώς όμως συνδέονται η «γνωσιακή ψυχολογίa» και οι «νευροεπιστήμες» με τη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας; Ποιος είναι ο αόρατος γορίλας; Ποια είναι εκείνη η πραγματικότητα που ο «προβολέας» των υπεραπλουστευμένων αναλύσεων δε φωτίζει;

Πρόκειται για τις δαπάνες των νοικοκυριών για υγεία. O αόρατος γορίλας του συστήματος υγείας δεν υπήρξε απότοκος της κρίσης. Η αναμενόμενη μείωσή τους την περίοδο της κρίσης συνοδεύτηκε από κατακρήμνιση των δαπανών για εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες και αύξηση για φάρμακο και νοσηλεία. Ο γορίλας όμως παραμένει στο δωμάτιο.

Στο υψηλό ποσοστό τους (περίπου 36,4% στο σύνολο των δαπανών το 2018  έναντι 20,1% στις χώρες του ΟΟΣΑ) και τη σύνθεσή τους (38% για φάρμακα, 31% για εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες και 31% για νοσηλεία σύμφωνα με την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ  του 2019) καθρεφτίζονται  εμπόδια στην πρόσβαση, ανικανοποίητες ανάγκες και προφανώς απώλειες στο εισόδημα.

Ο μειωμένος αριθμός συμβεβλημένων ιατρών και εργαστηρίων με τον ΕΟΠΥΥ, η έλλειψη οικογενειακού ιατρού, οι περιορισμένες δυνατότητες απεικονιστικής και εργαστηριακής υποστήριξης των Κέντρων Υγείας, οι αναμονές για «ψυχρά» χειρουργεία στα δημόσια νοσοκομεία (κόστος χρόνου), οι ευέλικτες μορφές νοσηλείας που παρέχει ο ιδιωτικός τομέας (ημερήσια νοσηλεία), η αυξημένη συμμετοχή στο φάρμακο και η μηδενική κάλυψη του ΕΟΠΥΥ για οδοντιατρικές υπηρεσίες διατηρούν σε υψηλό επίπεδο τις ιδιωτικές δαπάνες υγείας.

Η πύκνωση του δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με τη συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα, η πλήρης αξιοποίηση των χειρουργικών αιθουσών των κεντρικών νοσοκομείων, η υιοθέτηση ευέλικτων μορφών νοσηλείας (ημερήσια νοσηλεία), η τιμολόγηση και αποζημίωση των οδοντιατρικών πράξεων από τον ΕΟΠΥΥ θα συμβάλλουν στη συμπίεση των δαπανών των νοικοκυριών. Στην περίπτωση του φαρμάκου η στάθμιση κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων στη διαμόρφωση της συμμετοχής και ο καθορισμός ενός ορίου πέραν του οποίου ο ΕΟΠΥΥ θα αναλαμβάνει τη δαπάνη θα λειτουργήσουν θετικά.

Είναι προφανές ότι η υπάρχουσα οικονομική βάση του συστήματος υγείας αδυνατεί να στηρίξει τις συγκεκριμένες επιλογές. Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2021 δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Οι συντάκτες του δε διδάχτηκαν από τα μαθήματα της πανδημίας. Η μονοδιάστατη όμως συζήτηση για το ύψος της χρηματοδότησης λειτουργεί συχνά αποπροσανατολιστικά κουκουλώνοντας οργανωτικές στρεβλώσεις και διαχειριστικές αδυναμίες. Χρειαζόμαστε ένα ρεαλιστικό επιχειρησιακό σχέδιο που θα προβλέπει, εκτός από τη σταδιακή αύξηση των διαθέσιμων οικονομικών πόρων, την ορθολογική ανακατανομή τους δίνοντας έμφαση στην εξωνοσοκομειακή φροντίδα και ιδιαίτερα στις αγορές που ευδοκιμούν οι ιδιωτικές δαπάνες.

*Ο Κώστας Διαμαντόπουλος είναι Οδοντίατρος, MSc, πρώην Διοικητής ΓΝ Ηλείας, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας