Το 2007 ο Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ παρουσίασε το βιβλίο του «Ο μαύρος κύκνος – Ο αντίκτυπος του εξαιρετικά απρόβλεπτου» προβλέποντας την οικονομική κρίση που ακολούθησε. Ο μαύρος κύκνος ταυτίζεται με το αναπάντεχο, το απροσδόκητο, το απίθανα πιθανό. Οι οικονομικές κρίσεις είτε πρωτογενώς είτε δευτερογενώς (περίπτωση πανδημίας) αποσταθεροποιούν κοινωνίες, τροποποιούν καταναλωτικές συμπεριφορές, αναδιατάσσουν παραγωγικά συστήματα.

Η Ηλεία είναι ένας νομός περιορισμένων οικονομικών και κοινωνικών συγκεντρώσεων με χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ.  Την περίοδο 2009-2017 η αναμενόμενη μείωσή του ήταν πάντως μικρότερη από τη μείωση σε επίπεδο χώρας (-15,97% στην Ηλεία, -21,65% σε επίπεδο χώρας). Οι αντοχές του πρωτογενή τομέα, η σχετική σταθερότητα της μεταποίησης και η αύξηση των διανυκτερεύσεων και της πληρότητας στα ξενοδοχειακά καταλύματα απορρόφησαν σ΄ ένα βαθμό τους κραδασμούς.

Με όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ο πρωτογενής τομέας σκαρφάλωσε από τα 312 εκατ.  (2009) στα 378 εκατ. (2017). Η αξία της μεταποίησης μειώθηκε κατά 10 εκατ. όταν η συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στην Ηλεία μειώθηκε κατά 403 εκατ. Την περίοδο 2010-2018 οι διανυκτερεύσεις στην Ηλεία αυξήθηκαν κατά 30% περίπου και η πληρότητα από 36,6% σε 39,9% σε ετήσια βάση σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων. Η εμπειρία της οικονομικής κρίσης αποκάλυψε τα πλεονεκτήματα της Ηλείας και τους τομείς που χρειάζεται περισσότερο «βάθος» (μεταποίηση).

Το 2020 ο μαύρος κύκνος επιστρέφει. Η υγειονομική κρίση έχει ήδη μετατραπεί σε οικονομική. Ο αγροδιατροφικός τομέας απειλείται από την περιορισμένη λειτουργία της εστίασης και τις χαμηλές πτήσεις του τουρισμού. Η ρευστότητα περιορίζεται και η αβεβαιότητα επιστρέφει. Οι τομείς που κράτησαν όρθια την Ηλεία τώρα δοκιμάζονται.

Η ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων και η ευνοϊκή ρύθμιση των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων που συσσωρεύονται στους πληττόμενους κλάδους είναι αναγκαίες αλλά όχι ικανές συνθήκες για την ανάκαμψη της τοπικής οικονομίας.

Η μετάβαση σ΄ ένα νέο παραγωγικό μοντέλο απαιτεί τη μετατόπιση σε παραγωγικούς κλάδους με ανθεκτικότητα στις μεταβολές της οικονομίας όπως η μεταποίηση, την ενίσχυση των εξαγωγικών επιδόσεων και την ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος.

Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης σε συνδυασμό με τις γνωστές πηγές χρηματοδότησης συνιστούν μια ακόμη ευκαιρία. Η περιφερειακή διάσταση στην κατανομή τους δεν έχει συζητηθεί. Η Ηλεία τουλάχιστον είναι απούσα. Είναι προφανές ότι χρειάζεται ένα ρεαλιστικό σχέδιο παραγωγικής αναδιάταξης που θα προβλέπει παρεμβάσεις με ευδιάκριτο αναπτυξιακό και κοινωνικό αποτύπωμα. Θα υπάρξει;

* Ο Κώστας Διαμαντόπουλος είναι Οδοντίατρος, MSc, πρώην Διοικητής Γενικού Νοσοκομείου Ηλείας και μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας.