Η Ζαχάρω η πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου στα νότια του νομού μας, έχει μικρή ιστορία περί τους δύο αιώνες. Το 1881 ανακηρύχθηκε επίσημα κοινότητα. Στην αρχή ήταν ο τόπος διαχείμασης των προβατοτρόφων (καλύβες και στάνες) από τα ορεινά χωριά, κυρίως την Άλβενα. Η όλη της ανάπτυξη ήταν γρήγορη και εντελώς άναρχη, η δε κοινωνική σύνθεση, ακόμη και η φυσιογνωμία της αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, μια ξεχωριστή περίπτωση από τις αντίστοιχες των όμορων αλλά και των άλλων πόλεων της επαρχίας. Εξού και οι πέντε βουλευτές που έχει στείλει στην Βουλή από το 1930.
Για την ιστορία της Ζαχάρως ανατρέξαμε στις ιστορικές πηγές που είναι δυνατό να μας δώσουν συγκεκριμένα στοιχεία. Από τις έρευνες αυτές βγαίνει το συμπέρασμα ότι η Ζαχάρω σαν οργανωμένο οικιστικό συγκρότημα δεν υπήρχε προ της απελευθερώσεως του 1821. Βέβαια η περιοχή αποτελούσε αγροτική περιοχή της κοινότητας Αλβενας [1] (Μίνθης) και κατοικείτο εποχιακά από γεωκτηνοτρόφους της Κοινότητας Μίνθης κατά κανόνα. Αυτό είναι αποδεδειγμένο για την μετεπαναστατική περίοδο, αποτελούσε όμως ασφαλώς συνέχεια της τουρκοκρατίας και των περασμένων γενεών.
Κατά την απογραφή του πληθυσμού της Επαρχίας Ολυμπίας που έγινε από τους Ενετούς το 1690 δεν αναφέρεται χωριό ή οικισμός “Ζαχάρω” ενώ αναφέρονται όλα σχεδόν τα πέριξ της Ζαχάρως ορεινά και ημιορεινά χωριά.
Μετά την οριστική κατάληξη της Επαρχίας Ολυμπίας υπό των Τούρκων από τους Ενετούς το 1715 η περιοχή περιήλθε υπό την κατοχή των Τούρκων, κατά τα τελευταία χρόνια προ της απελευθερώσεως φέρεται σαν Τσιφλίκι των Λαλαίων Τούρκων Αζιζαγά (υιού του Αζιζαγά πρωτεξάδελφου του Αληφαρμάκη και του Σεινταναγά).
Αυτό θα πρέπει να έγινε μετά τα Ορλωφικά 1770 κατά την οποία εποχή αποκαταστήθηκε η τάξη υπό των Τούρκων με συνεργασία των Ελλήνων εναντίον των Αλβανών που είχαν φέρει οι Τούρκοι εναντίον των Επαναστατημένων Ελλήνων οι οποίοι Αλβανοί προέβησαν σε πάσης φύσεως βαρβαρότητες, λεηλασίες και χρειάστηκε άλλος αγώνας για την επιβολή της τάξης. Την εποχή εκείνη επεβλήθη οριστικά η δύναμη των Λαλαίων Τούρκων οι οποίοι εκμεταλλεύονταν σαν τσιφλικούχοι την περιοχή που ενέμοντο οι κάτοικοι της Μίνθης οι οποίοι μετά την απελευθέρωση εμφανίστηκαν ως κύριοι ιδιοκτήτες της περιοχής. Ευλόγως γεννάται το ερώτημα γιατί οι Αλβανοί (Μίνθη) κατόρθωσαν να καταλάβουν τον τόπο αφού προ αυτών σε πολύ μικρότερη απόσταση βρίσκονταν αρκετά άλλα χωριά (Τρύπες, Αρήνη, Μηλέα κλπ) τα οποία θα έπρεπε να διεκδικήσουν τον εύφορο αυτό τόπο. Στο ερώτημα αυτό είναι δυνατές πολλές σκέψεις και απαντήσεις οι οποίες δεν είναι δυνατό να επιβεβαιωθούν με ιστορικά γεγονότα και τεκμήρια και με αυτήν την προϋπόθεση τολμούμε να παραθέσουμε και τις δικές μας σκέψεις.
α. Το ολιγάριθμο του πληθυσμού των πέριξ χωρίων δεν δημιουργούσε το ενδιαφέρον για επεκτάσεις της περιουσίας των αφού δεν ήσαν σε θέση να αξιοποιήσουν τις εκτάσεις που κατείχαν.
β . Το τελείως ορεινό της Μίνθης (Αλβενας) κατά κύριο λόγο κτηνοτροφική και γεωργική περιοχή οι κάτοικοι της οποίας είχαν άμεση ανάγκη ζωτικού χώρου επιβιώσεως και τέτοιος ήταν η περιοχή της Ζαχάρως για την κτηνοτροφία απαραιτήτως για τους χειμερινούς μήνες.
γ . Η Μίνθη ήταν πολυαριθμοτέρα των άλλων Κοινοτήτων και κατά κάποιο τρόπο ετύγχανε ειδικής προστασίας επί Βυζαντινών και Φράγκων οι οποίοι κυριάρχησαν στην περιοχή οχυρωμένοι στο ισχυρό κάστρο του Αράκλοβου (Κάστρο της Οριάς) Χρυσούλι.
δ. Νομίζουμε ότι θα πρέπει να υπολογίσουμε στη ζωτικότητα των ορεινών λόγω κλιματολογικών συνθηκών και σκληρότερων αγώνων επιβιώσεως.
Οποιοιδήποτε πάντως και αν ήταν οι λόγοι, γεγονός είναι ότι η Ζαχάρω πρέπει να θεωρείται θυγατέρα της Μίνθης και να ανεπτύχθη αρκετά χρόνια μετά την απελευθέρωση, λαμβανομένου υπόψη ότι κατά την επανάσταση των Μεσσηνίων εναντίον της Αντιβασιλείας του Όθωνα το 1833, δεν υπήρχαν στην περιοχή παρά 8 μόνο χορτοκαλύβες και τα ερείπια του κονακίου του Αζιζαγά και το πιθανότερο να υπήρχαν στην ύπαιθρο απομακρυσμένες μεταξύ των κτηνοτροφικές μανδροκαλύβες.
Χρειάστηκαν 50 ολόκληρα χρόνια για να δημιουργηθεί πραγματικός οικιστικός χώρος και να ανακηρυχθεί η Ζαχάρω Δήμος το 1881 περίπου. Έως τότε ο Δήμος ήταν πότε η Σάραινα (Καλίδονα), πότε το Τσοβαρτζί (Αρήνη) και πότε η Αλβαινα (Μίνθη 1843) όπότε ο Δήμαρχος έπαιρνε μαζί του την σφραγίδα γιατί είχε τη θερινή του έδρα στη Ζαχάρω, αυτό για λίγο χρονικό διάστημα.
Προσφάτως και κατά τις εργασίες που έγιναν για την διαμόρφωση του χώρου όπου επανακτίσθηκε το γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής στην ωραιότατη ομώνυμη τοποθεσία, απεκαλύφθησαν ανθρώπινα οστά.
[1] Τα ονόματα των χωριών που τελειώνουν σε -αινα, όπως, Ανδρίτσαινα, Καρύταινα, Λυνίσταινα κτ.λ. γράφονται με –αι, όπως και τα ονόματα σε –αινα, Αρίσταινα, Κόλλιαινα, Νικόλαινα όταν είναι κτήμα, γυναίκα κάποιου, σε αντίθεση με αυτά που γράφονται με –ένα, όπως Κρέστενα , Άλβενα
[Την άλλη Δευτέρα θα αναφερθούμε στους θρύλους και στις παραδόσεις γιατί ονομάστηκε ΖΑΧΑΡΩ.]
Θεόδωρος Κόλλιας
Διαχειριστής του yannitsochori.blogspot.com/
