Τι προβλέπεται για την Ελλάδα
Η ξηρασία που πλήττει την Ευρώπη από τον Μάρτιο επιδεινώνεται και εξαπλώνεται σε περισσότερες χώρες, προειδοποίησε χθες η επιστημονική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Joint Research Center).
H έλλειψη βροχοπτώσεων και οι υψηλότερες από το συνηθισμένο θερμοκρασίες έχουν στεγνώσει τα εδάφη και έχουν στερέψει τους ποταμούς σε μεγάλες εκτάσεις της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι κύριες παραγωγοί σιτηρών στην Ευρώπη, η Πολωνία και η Ουκρανία.
Τα μοντέλα προβλέψεων του Ενιαίου Κέντρου Ερευνών της Κομισιόν, δείχνουν ότι ως και τον Ιούνιο θα υπάρχουν ξηρότερες συνθήκες από το μέσο όρο τόσο στη Βόρεια όσο και στη Δυτική Ευρώπη. Η κατάσταση εμπνέει ανησυχία όχι για το σύνολο της ηπείρου και τις γειτονικές χώρες, αφού θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, τη γεωργία και στις πλωτές μεταφορές σε όλη την Ευρώπη και στις γειτονικές περιοχές.
Τι λέει για την Ελλάδα
Εκτός από την Βόρεια και Δυτική Ευρώπη, «η Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς και η ανατολική περιοχή της Μεσογείου, αντιμετωπίζουν επεκτεινόμενες συνθήκες ξηρασίας που απαιτούν επαγρύπνηση τονίζει το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας του JRC.
Το στάδιο της επαγρύπνησης, το οποίο στους σχετικούς χάρτες αντιστοιχεί στο πορτοκαλί χρώμα, είναι το δεύτερο από τα τρία στάδια που χρησιμοποιεί το Παρατηρητήριο για τη μέτρηση της ξηρασίας. Προς το παρόν οι μόνες χώρες που μοιάζει να την έχουν «γλιτώσει» είναι η Ιβηρική χερσόνησος, η νότια Γαλλία και το μεγαλύτερο μέρος της Ιταλίας. Αντιθέτως, κάποια τμήματα της Κύπρου, της Ελλάδας των Βαλκανίων, καθώς και της Τουρκίας, έχουν φτάσει στο κόκκινο στάδιο στου «συναγερμού».
Με βάση τον χάρτη ξηρασίας του ερευνητικού κέντρου της ΕΕ, ο κίνδυνος φαίνεται να είναι μεγαλύτερος στην Ανατολική Ελλάδα – συμπεριλαμβανόμενης της Αττικής και των νησιών του Αιγαίου. Σε άλλες περιοχές, ιδίως στην Πελοπόννησο και την Στερεά, συνίσταται απλή «παρακολούθηση». Στην τελευταία έκθεση της Κομισιόν αναφέρεται ότι στην Ιβηρική, την Κεντρική Ιταλία και την Ελλάδα μπορεί να έχουμε και μεγαλύτερη υγρασία από την αναμενόμενη για την εποχή. Τονίζεται ωστόσο ότι υπάρχει αβεβαιότητα στις προβλέψεις λόγω της μεταβλητότητας των διαφόρων μοντέλων που χρησιμοποιούνται.
Στέγνωσε η γη
Μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2025, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης γνώρισε θερμότερες από το μέσο όρο συνθήκες. Στις Άλπεις, την ανατολική Ευρώπη και τη βόρεια Σκανδιναβία, οι μέσες θερμοκρασίες ήταν πάνω από 3 °C υψηλότερες από το κανονικό.
Οι σπάνιες βροχοπτώσεις και η έντονη ζέστη «στέγνωσαν» τη γη, με αποτέλεσμα τα εδάφη στην ανατολική Μεσόγειο και τη βόρεια Αφρική να έχουν χάσει μεγάλο μέρος της απαραίτητης υγρασίας.
Ξηρασία: Επισιτιστική ανασφάλεια
Σύμφωνα με ανάλυση της ασφαλιστικής εταιρείας Howden που επικαλείται το βρετανικό μέσο, τα ακραία καιρικά φαινόμενα κοστίζουν στην ΕΕ περίπου 28,3 δισ. ευρώ σε χαμένες σοδειές και ζωικό κεφάλαιο ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 6% της συνολικής παραγωγής τροφίμων.
Περισσότερες από τις μισές απώλειες οφείλονται στην ξηρασία, σύμφωνα με ανάλυση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων όσον αφορά σε τέσσερις μεγάλες καιρικές απειλές. Σύμφωνα με τα ευρήματα, μόλις το 20% – 30% των ζημιών ήταν ασφαλισμένο.
«Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα αποτελούν μια αυξανόμενη πηγή αβεβαιότητας για την παραγωγή τροφίμων», δήλωσε η αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ. «Ο μετριασμός αυτών των κινδύνων μέσω της ασφάλισης και των μηχανισμών μείωσης κινδύνου είναι απαραίτητος για τη στήριξη των Ευρωπαίων αγροτών».
Η ρύπανση από τα ορυκτά καύσιμα αναμένεται να επιδεινώσει τις συνθήκες ξηρασίας σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, με τη Μεσόγειο να στεγνώνει γρήγορα, ενώ άλλες περιοχές παρουσιάζουν μικτές αλλαγές. Ο συνδυασμός θερμότητας και ξηρασίας αναμένεται να οδηγήσει σε «ουσιαστικές απώλειες της γεωργικής παραγωγής» για τις περισσότερες ευρωπαϊκές περιοχές αυτόν τον αιώνα, κατέληξε η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή σε μια ανασκόπηση ορόσημο της κλιματικής επιστημονικής έρευνας το 2022.
Ψάχνουν εναλλακτικές οι αγρότες
Οι αγρότες λένε ότι διερευνούν τρόπους προσαρμογής στην ξηρασία. Μεταξύ αυτών, εξετάζουν την αύξηση της περιεκτικότητας του εδάφους τους σε οργανικά συστατικά, τη φύτευση πιο ανθεκτικών στην ξηρασία ποικιλιών, αλλά και την επένδυση σε μεγάλης κλίμακας αποθήκευση βρόχινου νερού, γεωργία ακριβείας και άρδευση με σταγόνες.
Η τελευταία αφορά στη μέθοδο όπου το νερό χορηγείται σε ένα συγκεκριμένο μέρος του εδάφους με αργό ρυθμό και σε μικρές ποσότητες. Το νερό ρέει υπό πίεση και απελευθερώνεται μέσω σταλακτήρων σε ποσότητα που δεν υπερβαίνει συνήθως τα 3 λίτρα την ώρα.
Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα οι αγρότες σε όλη την Ευρώπη δεν βλέπουν άλλη επιλογή από το να περιμένουν περισσότερες βροχές. Σχεδόν το ένα τρίτο της ηπείρου βρισκόταν υπό πορτοκαλί προειδοποίηση ξηρασίας έως τα τέλη Απριλίου, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, ενώ το 0,7% βρισκόταν στο κρίσιμο στάδιο κόκκινου συναγερμού.
Κάποιοι αγρότες εκτιμούν ότι ακόμα και αν η πολυαναμενόμενη βροχή έρθει σύντομα, ίσως δούμε απώλειες της τάξης του 20-30%.
