Γράφει η Τασσώ Γαΐλα

Βόρειο Αιγαίο και στην είσοδο του Ελλήσποντου κείται στα κύματα του Αιγαίου μόνη και μελαγχολική η Ίμβρος το νησί του αρχαίου Θεού Ίμβραμος από όπου και το όνομα της. Από την εποχή που την κατοικούσαν οι αρχαίοι Κάρες μέχρι σήμερα πέρασαν αιώνες αμέτρητοι, η Ίμβρος γνώρισε μεγάλη ακμή στους αρχαίους χρόνους, μεγάλες χαρές και μεγάλους πόνους με αποκορύφωμα το …

…..Το 1920, τότε πού  η Συνθήκη των Σεβρών παραχωρούσε τα δυο νησιά στην Ελλάδα. Μετά όμως την ήττα των Ελλήνων στη Μικρά Ασία και τη Μικρασιατική Καταστροφή, ηΣυνθήκη της Λωζάννης, έδωσε τα δύο νησιά στην Τουρκία, διάδοχο πλέον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ίδια συνθήκη όμως εξαίρεσε τους Έλληνες κατοίκους των δύο νησιών από την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε, και προέβλεψε γι’ αυτούς εκτενή αυτονομία, πράγμα όπως που στη συνέχεια καταπατήθηκε σε μεγάλη έκταση.

Το 1926, ο νέος Αστικός Κώδικας της Τουρκίας ανακάλεσε όλα τα δικαιώματα των μειονοτήτων, μεταξύ αυτών και των κατοίκων της Ίμβρου, κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάννης. Ο Νόμος 1151 του 1927, απαγόρευσε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία. Η πρόβλεψη για ύπαρξη τοπικής αστυνομίας, ελεγχόμενης από την ελληνική μειονότητα στο νησί, δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Η Ίμβρος ονομάστηκε Gökçeada και έλαβε χώρα εκτεταμένος εποικισμός από την ενδοχώρα της Τουρκίας, με σκοπό την αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης. Ιδιοκτησίες Ελλήνων απαλλοτριώθηκαν, με την επίκληση λόγων ασφαλείας, σε εξευτελιστικές τιμές.

Η κλιμάκωση της έντασης στην Κύπρο τη δεκαετία του 1960, επέφερε ακόμη μεγαλύτερη χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των Ελλήνων στο νησί. Η εγκατάσταση μιας “ανοικτής φυλακής” (δίπλα στο χωριό Σχοινούδι) για βαρυποινίτες από το εσωτερικό της χώρας, αύξησε τον τρόμο του ελληνικού πληθυσμού και επέτεινε το φαινόμενο της μετανάστευσης. Σήμερα οι Έλληνες στην Ίμβρο δεν είναι πάνω από 135, στην πλειοψηφία τους γέροντες. Η “ανοικτή αγροτική φυλακή” χτίστηκε στο χωριό Şirinköy, κοντά στο Σχοινούδι, το οποίο ήταν από τα μεγαλύτερα χωριά της Ίμβρου και των Βαλκανίων, το οποίο σήμερα είναι από τα πιο ερειπωμένα χωριά στο νησί.

Εξαιρετική εξέλιξη χαρακτηρίζουν οι ιμβριακοί σύλλογοι την  σχετικά απόφαση των τουρκικών αρχών να προχωρήσουν σε ίδρυση τελωνείων στην Ιμβρο και την Τένεδο. Η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης, που δημοσιεύθηκε στο υπ’αριθμ. 28150 φύλλο της εφημερίδας της κυβέρνησης της χώρας, έγινε δεκτή με ικανοποίηση, καθώς αποτελούσε πάγιο αίτημα των Ελλήνων, αλλά και του Πατριαρχείου.

Σύμφωνα με τους ιμβριακούς Συλλόγους, «με την εξαιρετική αυτή εξέλιξη, τα νησιά Ιμβρος και Τένεδος, είναι πλέον σημεία εισόδου στην Τουρκία από το εξωτερικό και εξόδου από αυτήν για διακίνηση προσώπων, αγαθών και υπηρεσιών από και προς το εξωτερικό.

Ίμβρος, βρίσκεται στο βόρειο Αιγαίο, στην είσοδο του Ελλησπόντου κι αυτή τη ‘θέση’ είναι που πλήρωσε τόσο ακριβά… Έχει έκταση 279 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 8.644 κατοίκων (2014), εκ των οποίων περίπου 300 είναι Έλληνες. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, η αλιεία, η μελισσοκομική, η καλλιέργεια σιτηρών/ελαιόδεντρων και ο τουρισμός. Το νησί φημίζεται επίσης για τα αμπέλια του και το εκλεκτό κρασί του.

Ίμβρος και χωριό Αγρίδια. (Tepeköy στα Τούρκικα που μεταφράζεται ως το «χωριό του βουνού»), είναι το μοναδικό χωριό της Ίμβρου με καθαρά ελληνικό πληθυσμό. Αυτή τη στιγμή έχει 20 μόνιμους κατοίκους αλλά και  επιπλέον 80 συνταξιούχους κυρίως από την Ελλάδα που μένουν για τουλάχιστον έξι μήνες, την καλοκαιρινή κυρίως περίοδο.
Το χωριό είναι χτισμένο στην πλάγια του βουνού του Άγιου Δημήτριου στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η γη των Αγριδίων είναι πετρώδης, άγονη αλλά  με πολλές πηγές και τρεχούμενα νερά. Τα σπίτια τυπικά παραδοσιακά ρωμαίικα, χτισμένα με πέτρα και πυλό.  Το χωριό έχει χαρακτηριστεί από το Τουρκικό κράτος ως διατηρητέο.

Το μεγάλο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου με τον Πανιμβριακό του χαρακτήρα , έλκει όλο και περισσότερους ξενιτεμένους Ίμβριους –  όχι μόνο- όπως και τα παλιά χρόνια. Ο ναός των Αγριδίων, είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου αλλά γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο. Στο πανηγύρι αυτό εντάσσονται  τα πανάρχαια έθιμα της ομαδικής θυσίας των βοδιών , η δωρεάν διανομή της «κουρκούτας» σε όλους τους προσκυνητές. Τα αλληλοκεράσματα (γλυκίσματα και φρούτα) πάνω από τους οικογενειακούς τάφους, απομεινάρια κατά πολλούς των Καβείριων μυστηρίων και των αρχαίων νεκρόδειπνων. Μέρος του εορτασμού είναι και το ολονύκτιο γλέντι στην πλατειά του χωριού, το Οκουμά (Κουμά).Και, το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου ήταν εκείνο, που  μετά την δεκαετία του ‘80 συνέβαλε τα μέγιστα στην επιστροφή των Ιμβρίων στο νησί.

Ίμβρος; Ξυπόλυτοι στην Παναγία την Μπαλωμένη….

Θαυματουργή είναι η Παναγία η Μπαλωμένη. Είναι χτισμένη στην μέση μιας κάθετης σχεδόν πλαγίας που κατεβαίνει ως την θάλασσα απέναντι στην Σαμοθράκη.

Η τοποθεσία λέγεται Μεσάδι. Βρίσκεται σχεδόν σε ίση απόσταση από τα χωρία Σχοινούδι και Αγρίδια.

Ο δρόμος είναι γεμάτος κακοτοπιές, περνάει ανάμεσα σε γκρεμούς και χαράδρες αυτό όμως δεν εμποδίζει τους προσκυνητές να πηγαίνουν δύο ώρες δρόμο με τα πόδια και πολλές φορές ξυπόλητοι.
Κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο, ανήμερα της γιορτής, κόσμος πολύς πήγαινε, γιατί ήταν παρηγοριά και ελπίδα όλων των πονεμένων και των πενομένων. Μεγάλη η χάρη της, γι’ αυτό πολλά και τα τάματα.

Οι πιο πολλοί πήγαιναν με τα πόδια και όχι με άδεια χέρια. Άλλος σήκωνε στην αγκαλιά ένα παιδί που το έδωσε η χάρη της ή το έσωσε από βαριά αρρώστια, άλλος κουβαλούσε στον ώμο ένα λαγήνι λάδι, άλλος σαν το καλό ποιμένα ένα αρνί ζωντανό, άλλος ένα τουρβά κερί και άλλοι άλλα, ότι είχαν τάμα.

Κι όλοι τούτοι, οι πιο πολλοί ξυπόλητοι, περπατώντας πάνω σε καυτές πέτρες που έκαιγαν από τον αυγουστιάτικο ήλιο, τα ξερά ξύλα και τα αγκάθια. Δεν ήταν λοιπόν μόνο η προσφορά αλλά και η δοκιμασία στην οποία υπέβαλλαν τον εαυτό τους, μια δοκιμασία ή οποία ήταν χαρά και ικανοποίηση, γιατί όπως έλεγαν και ομολογούσαν, ούτε κούραση, ούτε πόνο αισθάνονταν κι ούτε κανένα σημάδι κακουχίας φαίνονταν στα πόδια τους. Απίστευτο με τα μέτρα της λογικής, λογικό όμως με τα σταθμά της πίστης….

Ποιος ο ρόλος της θρησκευτικής πίστης στην ζωή των ανθρώπων; Γιατί στην θρησκευτική πίστη την κεντρική θέση την έχει η λατρεία της Παναγίας;

Ερωτήματα που ίσως δεν ξέρουν να τα απαντήσουν ούτε οι Ίμβριοι απόγονοι αρχαίων Ελλήνων που από όλο τον πλανήτη δίνουν ραντεβού κάθε 18αύγουστο στην Ίμβρο με προορισμό να φτάσουν ξυπόλητοι στην Παναγία την Μπαλωμένη… Ίσως αρχαίοι Έλληνες πρόγονοι τους να τηρούσαν αυτό το έθιμο για τον Θεό τους τον Ίμβραμο.. Αυτοί δεν ξέρουν… Ξέρει μόνο Εκείνη που τους περιμένει εκεί, μια ανάσα δρόμο απέναντι από την Σαμοθράκη και στο πέρασμα μεσάδι… στο πέρασμα για τον Άδη… στο πέρασμα για την Αιωνιότητα…

Σημείωση: Σύμφωνα με τις πληροφορίες από τους συλλόγους Ιμβρίων τα τελευταία χρόνια παρατηρείται επάνοδος Ιμβρίων στο νησί και υπάρχει και θετική εξέλιξη στην λειτουργία του Ελληνικού σχολείου. Το παρόν όμως άρθρο δίνει έμφαση-λόγω της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου- στο θρησκευτικό στοιχείο.

Αγιογραφία Παναγίας: Ελένη Καπετανάκη. Αξιόλογη Αγιογράφος στο facebook- Eleni Kapetanaki,  και για τις αγιογραφίες της:www.Kapetanaki.gr

Κείμενο

Τασσώ Γαΐλα

Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.