-Η «Πρωινή» παρουσιάζει τις βασικές πτυχές του προβλήματος που ταλανίζει επί δέκα χρόνια την ηλειακή οικονομία εν αμονή της δημοσίευσης του νέου πλαισίου ρύθμισης

Τη δημοσιοποίηση του σχεδίου νόμου για τις φορολογικές διευκολύνσεις περιμένει ο εμπορικός και επιχειρηματικός κόσμος της Ηλείας, καθώς σε αυτές θα περιλαμβάνονται οι διατάξεις που προβλέπουν ρύθμιση 120 δόσεων για την αποπληρωμή οφειλών που προέρχονται από δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Εν αναμονή αυτής της εξέλιξης, η «Πρωινή» επιχειρεί σήμερα να παρουσιάσει με τη μορφή ερωταπαντήσεων τις σημαντικότερες πτυχές του προβλήματος των δανείων που δόθηκαν μετά την τραγωδία του 2007 και πώς εξελίχθηκαν σε «βρόχο» για την ηλειακή κοινωνία και οικονομία κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης.

1. Τι είναι τα «πυροδάνεια»;

Eίναι δάνεια προνοιακού χαρακτήρα, που δόθηκαν με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου σε πυρόπληκτες επιχειρήσεις της Ηλείας και άλλων πέντε νομών πανελλαδικά (Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Λακωνίας, Εύβοιας και Αχαΐας), οι οποίες επλήγησαν από τις φονικές πυρκαγιές του 2007, προκειμένου να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις των πυρκαγιών και να επιτευχθεί η οικονομική τους ανάκαμψη. Η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου παρασχέθηκε σε ποσοστό 80% για το κεφάλαιο και τους τόκους των δανείων και αφορούσε στη ρύθμιση των, με ημερομηνία 25.08.2007, ληξιπρόθεσμων και μη οφειλών προς τα πιστωτικά ιδρύματα σε ένα νέο δάνειο 10ετούς διάρκειας, με 1η δόση καταβλητέα στις 30.06.2010 και μέχρι του ποσού των 20 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση, καθώς και στη χορήγηση νέων κεφαλαίων κίνησης 5ετούς διάρκειας, κατ’ ανώτατο ύψος μέχρι 35% του κύκλου εργασιών της επιχείρησης κατά το 2006, και μέχρι του ποσού των 90.000 ευρώ ανά επιχείρηση, με 1η δόση καταβλητέα στις 30.06.2010.

2. Πόσο ήταν το σύνολικό ύψος της κρατικής εγγύησης;

Σύμφωνα με απάντηση του ΥΠΟΙΚ, Χρ. Σταϊκούρα σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή το 2014, παρασχέθηκε η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου σε 8.868 επαγγελματίες και επιχειρήσεις. Το συνολικό ύψος της κρατικής εγγυητικής ευθύνης ανέρχεται στο ποσό των 727 εκατ. ευρώ. Για το πόσα από αυτά χορηγήθηκαν στην Ηλεία, δεν υπάρχει επίσημη πληροφόρηση. Με βάση πρόχειρες εκτιμήσει ςτραπεζικών στελεχών, υπολογίζονται περίπου στα 250 με 300 εκατ. ευρώ.

3. Ποιο είναι το πρόβλημα με τα «πυροδάνεια»;

Η οικονομική ζημιά που υπέστη η Ηλεία το 2007, σε συνδυασμό με την δεκαετή ελληνική οικονομική κρίση, που ενέσκηψε το 2010, δεν επέτρεψε στους δανειολήπτες να ανταποκριθούν στην έγκαιρη αποπληρωμή τους, αφού η δραματική πτώση του τζίρου, η απότομη αύξηση των φόρων, οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις και η εκτόξευση της ανεργίας διαμόρφωσαν τρομακτική εικόνα στην ηλειακή οικονομία.

4. Όλα τα τραπεζικά δάνεια «κοκκίνισαν», γιατί στεκόμαστε στα «πυροδάνεια»;

Οι τράπεζες επέδειξαν ελαστικότητα προς όσους είχαν «κόκκινα» δάνεια χωρίς κρατική εγγύηση, προκειμένου να εισπράξουν μέρος της οφειλής μέσα σε πλαίσιο εφικτό με βάση τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες. Επιμήκυναν τον χρόνο αποπληρωμής, μείωσαν τη μηνιαία δόση και «κούρεψαν» τόκους. Δεν έκαναν όμως το ίδιο σε δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, διότι γνώριζαν εκ των προτέρων ότι δεν θα χάσουν τα οφειλόμενα εφόσον επιδιώξουν την κατάπτωση της εγγύησης. Για τον λόγο αυτό, αρνούνται μέχρι και σήμερα τις ευνοϊκές ρυθμίσεις, απαιτώντας άμεση καταβολή του συνόλου της οφειλής, με συνέπεια οι δανειολήπτες να έχουν «κόκκινα» δάνεια χωρίς να ευθύνονται αποκλειστικά οι ίδιοι. Όπως ανέφερε ο αντιπρόεδρος του ΕΒΕ Ηλείας, Κώστας Λεβέντης, «το πλεονέκτημα μετατράπηκε σε θηλιά για τους δανειολήπτες».

5. Ποιες είναι οι επιπτώσεις όσων έχουν σήμερα «κόκκινα πυροδάνεια»;

Πέραν του ότι κινδυνεύουν διαρκώς με κατάσχεση των περιουσιακών τους στοιχείων και με παύση λειτουργίας της επιχείρησης αν η τράπεζα απαιτήσει άμεσα την οφειλή, δεν μπορούν σήμερα να αντλήσουν ρευστότητα από τα χρηματοδοτικά προγράμματα που υλοποιούνται λόγω κορονοϊού. Δεν μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα επιδότησης δανείου, λόγω ασυμβατότητας με το ενωσιακό δίκαιο, και δεν μπορούν να ενταχθούν σε κανένα πρόγραμμα του ΤΕΠΙΧ επειδή δεν είναι δανειακά ενήμεροι με ευθύνη των τραπεζών, οι οποίες αρνούνται ευνοϊκές ρυθμίσεις αποληρωμής.

6. Για ποιο λόγο αντιδρά η Κομισιόν;

Σύμφωνα με απάντηση του ΥΠΟΙΚ, Χρ. Σταϊκούρα σε ερώτηση του βουλευτή Ηλείας, Κώστα Τζαβάρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας για τα καθεστώτα κρατικών ενισχύσεων με την μορφή επιδότησης επιτοκίου και εγγυήσεων του Δημοσίου (για τις παλαιότερες δηλ. υπουργικές αποφάσεις) ως προς τα δάνεια επιχειρήσεων και επαγγελματιών του πρωτογενούς τομέα που ήταν εγκαταστημένοι και λειτουργούσαν στους πληγέντες από τις πυρκαγιές του 2007 νομούς. Από την έως σήμερα αλληλογραφία, προκύπτει ότι η ΕΕ διατηρεί σοβαρές αμφιβολίες ως προς την συμβατότητα των καθεστώτων δεδομένου ότι στα εν λόγω μέτρα έχουν υπαχθεί επιχειρήσεις με μοναδικό κριτήριο τον τόπο εγκατάστασης και λειτουργίας τους, ανεξαρτήτως αν είχαν υποστεί ή όχι ζημιά λόγω των πυρκαγιών, αλλά και ανεξαρτήτως του ποσού της ζημιάς που τυχόν είχαν υποστεί. Ο κ.Τζαβάρας πάντως επισήμανε πως οι κρατικές εγγυήσεις προβλέπονται από το άρθρο 107 της Γενικής Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ, ενώ και ο κανονισμός 651/2014 της Κομισιόν ορίζει ρητά ότι οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές από φυσικά αίτια θα πρέπει να θεωρούναι γεγονότα που συνιστούν θεομηνία (παρ. 69).

7. Τι έκαναν οι κυβερνήσεις Γ. Παπανδρέου και Λ. Παπαδήμου;

Ύστερα από διαρκείς οχλήσεις και παρεμβάσεις του ΕΒΕ Ηλείας, από το 2010, προτού ακόμα καταβληθεί η πρώτη δόση από δάνεια του 2007, θεσπίστηκαν μια σειρά από νέες ρυθμίσεις με στόχο την περαιτέρω αρωγή των δανειοληπτών. Με τον Ν. 3816/2010, ορίστηκε ότι επαγγελματίες και επιχειρήσεις των πυρόπληκτων περιοχών, που είχαν συνάψει δάνεια με επιδότηση επιτοκίου και παροχή εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου, δικαιούνταν να ζητήσουν αναστολή επί διετία και αναδρομικά από 01.01.2010 της χρεολυτικής αποπληρωμής του άληκτου κεφαλαίου, με αντίστοιχη παράταση της συμβατικής διάρκειας του δανείου, και καταβολή των τόκων στη διάρκεια της αναστολής σύμφωνα με την περιοδικότητα εκτοκισμού που προβλέπεται στην σύμβαση. Στη συνέχεια, με εγκύκλιο του Υφυπουργού Οικονομικών, το Μάρτιο του 2010, διευκρινίστηκε ότι μετά τη γενόμενη αναστολή, η αποπληρωμή των δανείων με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, θα γίνει με 1η δόση στις 30.06.2012 και τελευταία στις 31.12.2019 και 31.12.2014 αντίστοιχα. Επιπρόσθετα, και πριν και πάλι καταβληθεί η πρώτη δόση, τον Απρίλιο του 2012, το ΥΠΟΙΚ αποφάσισε να παράσχει την ευχέρεια αναστολής καταβολής των οφειλόμενων δόσεων για το χρονικό διάστημα από 01.01.2012 έως και 31.12.2012.

8. Τι έκανε η κυβέρνηση Σαμαρά;

Με υπογραφή του τότε Αναπλ. ΥΠΟΙΚ, Χρήστου Σταϊκούρα, εκδόθηκαν δύο Υπουργικές Αποφάσεις, τον Αύγουστο του 2012 και τον Φεβρουάριο του 2013, με τις οποίες τροποποιήθηκε μόνο η καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων της Απόφασης του Απριλίου του 2012, δηλαδή για τις 30.09.2012 και 28.02.2013 αντίστοιχα, από τις 29.06.2012. Έναν χρόνο αργότερα, στις 15 Μαΐου του 2014 υπέγραφη νέα υπουργική απόφαση για την αναστολή καταβολή δόσεων των δανείων με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου.

9. Τι έκανε η κυβέρνηση Αλ. Τσίπρα;

Αρχικά ο τότε αναπλ. ΥΠΟΙΚ, Δ. Μάρδας, υπέγραψε υπουργική απόφαση για δυνατότητα νέας αναστολής της καταβολής των δόσεων της περιόδου από 31.12.2013 έως και 31.12.2016 των δανείων που λήγουν μετά την 01.01.2017 και είναι εγγυημένα από το Ελληνικό Δημόσιο και παράλληλα επιχειρήθηκε η εξεύρεση λύσης μέσω του εξωδικαστικού συμβιβασμού, η οποία όμως δεν ευοδώθηκε. Ωστόσο, ύστερα από ερώτηση 41 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, μεταξύ αυτών και οι Ηλείοι Μάκης Μπαλαούρας και Έφη Γεωργοπούλου, τον Μάιο του 2018, εκδόθηκε στο τέλος του ίδιου έτους η γνωστή και ως «απόφαση Χουλιαράκη», με την οποία για πρώτη φορά προβλεπόταν ρητά η ρύθμιση των δανείων με κρατική εγγύηση από τις τράπεζες. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της πρόσφατης αυτής της Απόφασης, τα πιστωτικά ιδρύματα και οι δανειολήπτες, φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, μπορούν να ρυθμίζουν τις οφειλές που προέρχονται από δάνεια που τελούν υπό την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, χωρίς την παρέμβαση του τελευταίου, ακολουθώντας τα συνήθη τραπεζικά κριτήρια και με γνώμονα την αύξηση της πιθανότητας αποπληρωμής του δανείου από τον δανειολήπτη, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η εγγύηση. Στο πεδίο εφαρμογής της απόφασης εντάσσονται και οι οφειλές για τις οποίες οι τράπεζες είχαν ήδη ζητήσει την κατάπτωση της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου.

10. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της «απόφασης Χουλιαράκη»;

Όπως επισημαίνει σχετική μελέτη του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, έναν χρόνο σχεδόν μετά την ισχύ της παραπάνω απόφασης, με την οποία προβλέφθηκε για πρώτη φορά ρητά η δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών από τα εγγυημένα από το Ελληνικό Δημόσιο δάνεια, χωρίς την εμπλοκή του τελευταίου, δεν έχει αντιμετωπιστεί από τα πιστωτικά ιδρύματα το ζήτημα της ρύθμισης των οφειλών αυτών, αφού δεν έχει μέχρι σήμερα τεθεί σε λειτουργία από τα πιστωτικά ιδρύματα η σχετική διαδικασία, με την οποία θα υποβάλλονται τα αιτήματα των ενδιαφερόμενων δανειοληπτών ή θα εξετάζεται με πρωτοβουλία των τραπεζών η δυνατότητα αποπληρωμής των δανείων αυτών με την αναδιάρθρωση των όρων τους ή την οριστική διευθέτηση των οφειλών. Η αντικειμενική αδυναμία των επιχειρήσεων να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, οφείλεται στην έλλειψη διαδικασιών μέσω των οποίων οι τράπεζες και οι δανειολήπτες θα μπορούσαν να συμφωνήσουν στους τύπους ρύθμισης που αρμόζει στην περίπτωσή τους. Ο βουλευτής Ηλείας του ΣΥΡΙΖΑ, Διονύσης Καλαματιανός τόνισε σε πρόσφατη παρέμβασή του ότι οποιαδήποτε άρνηση ρύθμισης εκ μέρους των τραπεζών με την εφαρμογή της απόφασης θα ήταν απολύτως παράνομη. «Το Νομικό Πλαίσιο υπάρχει και πρέπει να εφαρμοστεί» τόνισε.

11. Άλλες λύσεις κατατέθηκαν;

Τον Νοέμβριο του 2019 ο βουλευτής Ηλείας του ΚΙΝΑΛ, Μιχ. Κατρίνης, και βουλευτής Αρκαδίας, Οδ. Κωνσταντινόπουλος κατέθεσαν ερώτηση στη Βουλή, ενώ στις 2 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, κατέθεσαν τροπολογία με την οποία ζητούσαν επέκταση κατά τρία χρόνια της δεκαετούς εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου για τα δάνεια των πυρόπληκτων του 2007, η οποία έληγε στις 31.12.2019. Οι δύο βουλευτές ανέφεραν ότι πυρόπληκτοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να χάσουν τις κατοικίες και τις υποδομές τους με τη λήξη της κάλυψης των εγγυήσεων που είχε εκδώσει το Ελληνικό Δημόσιο, ταυτόχρονα με την έγκριση των δανείων τους, ενώ κινδυνεύουν επίσης να υποστούν δέσμευση λογαριασμών, κατάπτωση φορολογικής ενημερότητας  και κατασχέσεις σε βάθος χρόνου. Επισήμαναν πως σε αυτό συνέβαλε και η δυστοκία που παρατηρήθηκε στη διαδικασία ρύθμισης των δανείων με ευθύνη των τραπεζών, αλλά και η αναποτελεσματικότητα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών.

12. Τι έχει κάνει ως σήμερα η κυβέρνηση Μητσοτάκη;

Με αποφάσεις του αναπλ. ΥΠΟΙΚ, Θεόδ. Σκυλακάκη, απο τον περασμένο Νοέμβριο αποφασίστηκε η ταχεία βεβαίωση των δανείων στην Εφορία, αρχικά μέσω της συγκρότησης Συντονιστικής Επιτροπής Εγγυήσεων, έργο της οποίας ειναι «η υποβολή προτάσεων βελτίωσης και επιτάχυνσης των ελέγχων των αιτημάτων κατάπτωσης των δανείων που έχουν παρασχεθεί από ΕλληνικέςΤράπεζες με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου» και ακολούθως «η διαδικασία ηλεκτρονικής βεβαίωσης». Με την προχθεσινή ανακοίνωση του ΥΠΟΙΚ, Χρ. Σταϊκούρα, επιβεβαιώνεται η πρόθεση της κυβέρνησης να μετατρέψει τα «κόκκινα πυροδάνεια» σε χρέη προς το Δημόσιο, θεσπίζοντας παράλληλα ρύθμιση αποπληρωμής 120 δόσεων. Μένει να δούμε τις ακριβείς διατάξεις του σχετικού νόμου και κατά πόσον θα επηρεάσει την πολιτική των τραπεζών. «Είναι σίγουρο ότι θα αναγκάσει και τις τράπεζες να οδηγηθούν σε αυτή την κατεύθυνση ρύθμισης», δήλωσε σχετικά ο βουλευτής Ηλείας της ΝΔ,  Ανδρ. Νικολακόπουλος.