Αθανάσιος Φωτόπουλος: «Η σημασία του Πολιτισμού στην ανάπτυξη της τοπικής Κοινωνίας»
“Όταν μπαίνει κανείς στη Δίβρη ερχόμενος από τον Πύργο, το πρώτο σχεδόν κτίριο που αντικρίζει είναι το ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΒΡΗΣ, δημιούργημα του ρέκτη, φιλοπρόοδου και μαχητικού γιατρού Σωτήρη Σωτηρόπουλου και κάποιων αφοσιωμένων και αποφασισμένων συνεργατών του. Η απόμερη λοιπόν Δίβρη, η ορεινή και δυσχείμερος, έχει πνευματικό Κέντρο; Και βέβαια έχει, κι αυτό φιλοξενεί όλες τις πολιτιστικές δραστηριότητες της κωμόπολης, στεγάζει μια πλούσια βιβλιοθήκη και ένα εντυπωσιακό λαογραφικό μουσείο, όλος δε ο ισόγειος χώρος του έχει διαμορφωθεί σε αίθουσα συνεδρίων.
Αρχικά, το πνευματικό αυτό κέντρο φιλοξενούνταν σε μια αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου, αλλά -κατά τη λαϊκή παροιμία -«Ο άγιος στον τόπο του δοξολογιά δεν έχει». Κάποιοι … «ευγνώμονες» και προφανώς ισχύοντες παράγοντες του τόπου τού έκαναν έξωση, ναι έξωση στον μοναδικό φάρο πολιτισμού στο τόπο τους, με την προσχηματική δικαιολογία ότι χρειάζονταν την αίθουσα αυτή για σχολική χρήση. Ας τους κρίνει η Ιστορία.
Ωστόσο, ο ζήλος των ιδρυτών του πολιτιστικού κέντρου και η δραστήρια κίνηση (και προσωπική οικονομική θυσία) του προέδρου του Σωτήρη Σωτηρόπουλου κατόρθωσαν να κάμψουν όλες τις δυσκολίες και να συγκροτήσουν το τωρινό ιδιόκτητο Πνευματικό Κέντρο που προκαλεί τον θαυμασμό μας. Η Δίβρη έχει λαμπρό ιστορικό παρελθόν, όμως η περαιτέρω πρόοδός της πρέπει να συμβαδίζει με την πνευματική και πολιτιστική ανύψωσή των κατοίκων της και περισσότερο των νέων.
Στο Πνευματικό Κέντρο Δίβρης έχουν γίνει πολλές εκδηλώσεις. Ψυχή των εκδηλώσεων αυτών ήταν ο αεικίνητος πρόεδρος του Κέντρου, ο οποίος μεριμνούσε για τα πάντα. Το 2003 (19-21 Σεπτ.) συγκάλεσα εκεί το Α΄ Διεθνές Συνέδριο Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών με θέμα “Αραβικός και Ισλαμικός κόσμος” με συμμετοχή επιφανών συνέδρων από διάφορες χώρες του κόσμου, οι οποίοι είχαν, συν τοις άλλοις, την ευκαιρία να γνωρίσουν και να θαυμάσουν τη Δίβρη και να αποκομίσουν άριστες εντυπώσεις. Το ίδιο έγινε και το 2010 (10-12 Σεπτ.), όταν φιλοξενήθηκε στη Δίβρη το Β΄ Επιστημονικό Συνέδριο Ιστορίας και Πολιτισμού της Ηλείας με αξιόλογες ανακοινώσεις.
Το 2007 (20-22 Απρ.) διοργάνωσα στη Γαστούνη το Α΄ Επιστημονικό Συνέδριο Ιστορίας και Πολιτισμού της Ηλείας με θέμα «Μεγάλες μορφές της Ηλείας»
Το 2020 το Πνευματικό Κέντρο Δίβρης, τύπωσε χωρίς άλλοθεν οικονομική βοήθεια, τα Πρακτικά και των δύο συνεδρίων (Γαστούνης και Δίβρης) σ’ έναν πολυσέλιδο (σελ. 580) τόμο. Δεν είναι ανάγκη να αναφερθούμε τώρα στα περιεχόμενα του επιβλητικού αυτού τόμου, πολλά από τα οποία αναφέρονται σε πρόσωπα και θέματα που αφορούν τη Δίβρη, ούτε στους επιφανείς ερευνητές και πανεπιστημιακούς διδασκάλους που κατέθεσαν τον πνευματικό τους οβολό.
Τώρα, ο πολιτισμός μπορεί να ωφελήσει τον απλό άνθρωπο, το απλό πολίτη; Μπορεί, βεβαίως και μπορεί. Δεν θα σας πω πολλά. Λένε «πάω εκεί, γιατί είναι πολιτισμένος τόπος». Τι θα πει πολιτισμένος τόπος; Ότι οι άνθρωποί έχουν κάποιες αρχές, έχουν κάποια συμπεριφορά, κάποια διαγωγή, κάποιο σεβασμό στον συνάνθρωπο και, όπως λέμε στην κοινή γλώσσα, «αυτοί είναι πολιτισμένοι».
Δεν είναι όλοι πολιτισμένοι, αλλά θα πρέπει να εκπολιτιστούν. Η ασέβεια προς τον γείτονα, η ασέβεια προς την Πολιτεία, η ασέβεια προς τα δάση. Το ζήσαμε αυτές τις μέρες και φρίξαμε με τις φωτοβολίδες που έριχναν στην Κερατέα για κάψουν τα δάση. Αυτοί όλοι λοιπόν δεν έχουν σεβασμό, δεν έχουν δεχτεί καθόλου πολιτισμό, δεν έχουν δεχτεί την επίδραση του δασκάλου στα σχολεία. Γιατί ο δάσκαλος όταν αισθάνεται μόνο ως δημόσιος υπάλληλος με τους τυπικούς όρους του διορισμού του, και έρχεται και φεύγει μετά την κουτσά –στραβά εκπλήρωση των διδακτικών του καθηκόντων, τότε δεν έχουμε αποτέλεσμα. Πρέπει να είναι εκεί, να ζει εκεί και να ανεβάζει την κοινωνία και όχι να συναγελάζεται με μια μερίδα ανθρώπων που έχουν συγκεκριμένες πολιτικές, θρησκευτικές ή ηθικές αντιλήψεις κι απασχολήσεις, και κυρίως, να αγκαλιάζει όλο τον κόσμο και να (δια)μορφώνει τα παιδιά. Να είναι εκεί, για να ανεβάζει την τοπική κοινωνία. Χαίρομαι ιδιαίτερα όταν μαθαίνω ότι πολλά από τα παιδιά της Δίβρης, που είχα μαθητές μου πριν από δεκαετίες, προκόβουν εδώ στο τόπο τους και αλλού. Και εμείς οι δάσκαλοι, στην αρχή του επαγγελματικού μας βίου, με δυσφορία ήρθαμε εδώ, θέλαμε να πάμε στα αστικά κέντρα να έχουμε τις ανέσεις μας. Και όμως, εκ των υστέρων κρίνουμε ότι η θητεία μας εδώ ήταν κάπως ιεραποστολική και έδωσε πάρα πολλά και σε μας και στα παιδιά. Θέλουμε να αγαπάτε τον πολιτισμό, θέλουμε οι δάσκαλοι να παροτρύνουν τα παιδιά να αγαπάνε τον πολιτισμό, να μετέχουν στο πολιτισμό, γιατί έτσι εξημερώνονται τα ήθη.
Στην αρχαία Ελλάδα οι Αθηναίοι έστελναν στην Αρκαδία μουσικούς να μάθουμε μουσική στο κόσμο, για να εξημερώσουν έτσι τα ήθη τους. Εδώ στην Κάπελη οι άνθρωποι έτρωγαν βελανίδια, οι Καλαβρυτινοί της Αζανίας ήταν βαλανηφάγοι, έτρωγαν δηλαδή βελανίδια. Με την μουσική θέλανε να τους εξημερώνουν τα ήθη. Με τον πολιτισμό.
Γι’ αυτό λοιπόν, όταν βγαίνει κάποιος Δήμαρχος, πρέπει να μη λέμε τι έργα έκανε; Γιατί η λέξη «έργα» κρύβει πολλά πράγματα. Γι’ αυτό προτιμούν να φτιάχνουν πλατείες και δρόμους ή να αναστηλώνουν, γιατί υπάρχουν κάποιοι λόγοι, όχι τόσο καθαροί ή διαφανείς.
Έργα του πνεύματος έχουν κάνει; Μια φιλαρμονική έχουν κάνει; Έχουν φέρει ένα δάσκαλο να διδάσκει ξένες γλώσσες τα παιδιά και μία και δύο φορές την εβδομάδα; Χρήματα μπορεί να βρεθούν, γιατί υπάρχουν. Δεν σημαίνει ότι το παιδί που ζει εδώ, είτε είναι του απλού ανθρώπου ή του τσοπάνη, δεν θα πρέπει μορφωθεί ή να μη βγει στην κοινωνία με κάποια απαραίτητα εφόδια χρήσιμα για το μέλλον του. Να μετέχει στο ηθικό ανέβασμα της κοινωνίας. Γιατί απλώς ανακυκλώνουμε το ανθρώπινο δυναμικό μόνο βιολογικά όχι ηθικά και πνευματικά.
Η Ελλάδα είναι ενιαία. Η Ελλάδα πότε ήταν πλούσια; Όπως λέει ο Ηρόδοτος, «Ελλάδι πενίη αείκοτε ξύντροφός εστίν.». Ας αναλογιστούμε πόσες πτωχεύσεις είχε η Ελλάδα στο παρελθόν. Και όμως ζει με τη λάμψη που είχε στην αρχαιότητα και εν συνεχεία στο Βυζάντιο. Και ας υπάρχουν κάποιοι «φωστήρες» ακόμη και Καθηγητές στα Πανεπιστήμια που μιλάνε για μεσαιωνική ιστορία και όχι για συνέχεια της ελληνικής ιστορίας, για να είναι «μέσα στην μόδα, στο συρμό» όπως λέμε, (λες κι εμείς είμαστε τα «μπασταρδάκια» και με τους αρχαίους δεν έχουμε καμιά σχέση) και που δυστυχώς τολμούν και ξεστομίζουν τέτοιες ανίερες λέξεις και μεταφέρουν τις αιρετικές απόψεις τους επηρεάζοντας, δυστυχώς, τα νέα παιδιά, τους μαθητές και τους φοιτητές.
Εδώ στη Δίβρη, για παράδειγμα, κάποτε έδιναν τα «ζώπυρα» (σ. ζώπυρο= αναμμένο καρβουνάκι, ιδανικό την αναζωπύρωση της φωτιάς), τις ιστορικές μας παραδόσεις για να πάνε να αγωνιστούν τα παιδιά της το 1821, στα βουνά της Αλβανίας και στη Μικρά Ασία, τη χαμένη αυτή για την πατρίδα μας ιστορική ευκαιρία. Και τώρα πάνε σιγά- σιγά να τα σβήσουν κι αυτά, αυτές τις «αναζωπυρώσεις» Ίσως χρειάζεται αναθεώρηση στο πνεύμα της εποχής με τις …πολλαπλές αναγνώσεις των πραγμάτων.
*Απόσπασμα από την ομιλία του καθηγητή στην εκδήλωση “Ιστορίας Πολιτισμού και Ψυχαγωγίας που πραγματοποιήθηκε στη Δίβρη
