22 Φεβρουαρίου, Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Θύματα Εγκληματικών πράξεων

Δυσκολίες πρόσβασης στα δικαιώματά τους έχουν τα  σωματικής ή άλλης μορφής θύματα βίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) της Ε.Ε. Η έρευνα αναδεικνύει το γεγονός ότι το 10% των Ευρωπαίων πολιτών έχουν υποστεί σωματική βία τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ το 41% έχει βρεθεί αντιμέτωπο με παρενόχληση, σεξουαλική ή άλλη.

Πρόκειται για την πρώτη έρευνα που πραγματοποιήθηκε ποτέ σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα περιστατικά βίας στον γενικό πληθυσμό. Στην έρευνα, που διεξήχθη από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2019, συμμετείχαν 35.000 πολίτες από όλες τις χώρες της Ε.Ε. (1.001 στην Ελλάδα), αλλά και τη Βρετανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Παρουσιάστηκε με αφορμή την 22α Φεβρουαρίου, η οποία έχει ανακηρυχθεί Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Θύματα Εγκληματικών πράξεων.

Οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν σχετικά με τη βία, την παρενόχληση, τη διάρρηξη και τις απάτες, αλλά και για τον αντίκτυπό τους στα θύματα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας:

• Το 9% των πολιτών της ΕΕ είχε εμπειρία σωματικής βίας τα τελευταία πέντε χρόνια πριν από την έρευνα, ενώ το ποσοστό ανά χώρα κυμαίνεται από 3% έως 18%.
• Στην Ελλάδα το 5% δήλωσε ότι έχει υποστεί σωματική βία την τελευταία πενταετία.
• Ως θύτες των εγκλημάτων σωματικής βίας οι ερωτηθέντες ανέφεραν τα άγνωστα προς αυτούς άτομα (32%), ωστόσο ακολουθούν οι γνωστοί/φίλοι/γείτονες (28%) και οι συγγενείς (20%).
• Τα ποσοστά στην Ελλάδα ήταν 28% για αγνώστους, 31% για γνωστούς και 33% για συγγενείς.

Παρενόχληση

Σύμφωνα με την έρευνα, η παρενόχληση (από επιθετικά σχόλια κατά πρόσωπο έως απειλητικές χειρονομίας και μηνύματα που αποστέλλονται διαδικτυακά) είναι πολύ πιο διαδεδομένη από τη σωματική βία, ωστόσο ορισμένες ομάδες στην κοινωνία αντιμετωπίζουν παρενόχληση σε υψηλότερα ποσοστά.

Ειδικότερα:

• Το ποσοστό παρενόχλησης κατά την τελευταία πενταετία ανήλθε στο 41% στην Ε.Ε., ενώ κυμαίνεται από 15% έως 62% σε εθνικό επίπεδο.
• Οι θύτες παρενόχλησης ήταν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους άγνωστοι (57%) και ακολουθούν οι γνωστοί/φίλοι/συγγενείς (18%) και οι συνάδελφοι/πελάτες (16%).
• Στην Ελλάδα τα ποσοστά ήταν 41%, 30% και 14%, αντίστοιχα.

Απάτες

Όσον αφορά το ζήτημα της απάτης ή των διαρρήξεων και κλοπών, το ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 8%.

Συγκεκριμένα:

Το 8% των πολιτών στην ΕΕ έχει υποστεί διάρρηξη του σπιτιού ή άλλης περιουσίας του τα τελευταία πέντε χρόνια πριν από την έρευνα

Αντίστοιχο είναι το ποσοστό των ατόμων που βίωσε διαδικτυακή τραπεζική απάτη ή απάτη σχετική με την πιστωτική ή χρεωστική κάρτα την τελευταία πενταετία.

Ένας στους τέσσερις έχει έρθει αντιμέτωπος με καταναλωτική απάτη, δηλαδή εξαπάτηση ως προς την ποσότητα, ποιότητα, τιμολόγηση ή παράδοση αγαθών και υπηρεσιών που αγόρασε.

Να σημειωθεί ότι πολλά περιστατικά αυτού του είδους απάτης αφορούσαν διασυνοριακές αγορές, οπότε τα θύματα αγόρασαν προϊόντα και υπηρεσίες μέσω διαδικτύου, τηλεφώνου ή ταχυδρομείου.

Το προφίλ των θυμάτων

Ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία για τις ομάδες πολιτών που έχουν υπάρξει θύματα κάποιου από τα παραπάνω εγκλήματα.

Οι πιο ευάλωτοι απέναντι στο έγκλημα είναι οι νέοι (σχεδόν το ένα τέταρτο των νέων 16-29 ετών έχει πέσει θύμα σωματικής επίθεσης τα τελευταία χρόνια), τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας (19%), όσοι έχουν αναπηρία (17%) και όσοι προέρχονται από κάποια εθνοτική μειονότητα (22%).

Ευάλωτες είναι και οι γυναίκες: οι σωματικές επιθέσεις εναντίον γυναικών (εκτός της σεξουαλικής βίας) συνέβησαν συχνότερα στα σπίτια τους (37%) με τη συχνή εμπλοκή μέλους της οικογένειάς τους ή συγγενούς.

Σχεδόν τρία στα τέσσερα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης εναντίον γυναικών (72%) διαπράχθηκαν από κάποιον που δεν ήξεραν και τα περισσότερα συνέβησαν δημόσια.

Χαμηλό το ποσοστό καταγγελιών

Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι στην πλειονότητα των περιστατικών αυτά δεν καταγγέλλονται. Αιτίες είναι ότι τα θύματα συχνά αγνοούν τα δικαιώματά τους, δεν αναφέρουν τα εγκλήματα εξαιτίας του φόβου των αντιποίνων ή του εκφοβισμού τους από τους θύτες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία:

• Μόλις το ένα τρίτο των θυμάτων κατήγγειλε στην αστυνομία τη σωματική επίθεση και το 11% το περιστατικό παρενόχλησης.
• Τα άτομα που είναι μεγαλύτερα σε ηλικία, έχουν χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης ή παλεύουν για να τα βγάλουν πέρα οικονομικά είναι γενικά λιγότερο πρόθυμα να εμπλέξουν τις αρχές επιβολής του νόμου.
• Στην Ελλάδα το ποσοστό αναφοράς στην αστυνομία είναι χαμηλό και ανέρχεται στο 12% (την ώρα που στη Γαλλία είναι 40% και στη Γερμανία 37%).

Ενδιαφέρον έχει το ζήτημα του πώς οι αρχές αντιμετώπισαν τα θύματα.

Τρεις στους πέντε ερωτηθέντες σε ευρωπαϊκό επίπεδο που κατήγγειλαν παρενόχληση ή σωματική βία στην αστυνομία δήλωσαν ικανοποιημένοι από τον τρόπο με τον οποίο η αστυνομία χειρίστηκε το περιστατικό, ωστόσο το αντίστοιχο ποσοστό ικανοποίησης για τους καταγγέλλοντες που δεν είναι πολίτες της χώρας στην οποία ζουν ήταν χαμηλότερο (42%).

Επίσης, όσοι δεν ανέφεραν το περιστατικό βίας ή παρενόχλησης, ανέφεραν ως συχνότερο λόγο ότι δεν θεώρησαν το περιστατικό αρκετά σημαντικό για να το καταγγείλουν.

Οι πολίτες επίσης τείνουν να καταγγέλλουν ευκολότερα κάποια περιστατικά σε σχέση με άλλα και συχνά έχει συμβάλει στο γεγονός η σχέση του θύματος με τον θύτη.

• Δηλαδή, συχνότερα στις Αρχές καταγγέλλονται τα εγκλήματα κατά περιουσίας (73%), όπως και τα περιστατικά διαδικτυακής τραπεζικής απάτης.
• Επίσης, υψηλότερα ποσοστά αναφοράς στις Αρχές έχουν τα σοβαρότερα περιστατικά σωματικής βίας, τα οποία οδήγησαν σε τραυματισμό, ήταν σεξουαλικής φύσης ή είχαν ψυχολογικές επιπτώσεις. Συγκεκριμένα, το 60% των βίαιων περιστατικών σεξουαλικής φύσης καταγγέλθηκε στην αστυνομία, αν και ο αριθμός των καταγγελιών ήταν μικρότερος όταν ο θύτης ήταν μέλος της οικογένειας ή συγγενής (μόνο το 22% των περιστατικών αυτών αναφέρθηκε στην αστυνομία).
• Επιπλέον, το 54% των πολιτών της ΕΕ δήλωσε ότι εάν βρεθεί μάρτυρας σε έγκλημα, είναι διατεθειμένος ή πολύ διατεθειμένος να παρέμβει.
• Στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία οι πολίτες ήταν περισσότερο διατεθειμένοι να παρέμβουν προσωπικά, παρά να καλέσουν την αστυνομία.
• Αντίθετα, στην Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και τη Βρετανία οι πολίτες εξέφρασαν περισσότερο τη διάθεση να καλέσουν την αστυνομία παρά να παρέμβουν οι ίδιοι.

Βασιζόμενος στα αποτελέσματα της έρευνας, ο διευθυντής του FRA, Μάικλ Ο’Φλάχερτι, επισημαίνει ότι «η μεγάλη διαφορά μεταξύ των επίσημων στοιχείων για τα εγκλήματα και των εμπειριών των ανθρώπων από εγκλήματα ρίχνει φως στην πραγματική έκταση του εγκλήματος στην Ε.Ε.».

Όπως διευκρινίζει, «η Ε.Ε. έχει νομοθεσία για την εκπλήρωση των δικαιωμάτων των θυμάτων εγκλήματος, όπως προκύπτει από το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν περισσότερα για να παρέχουν στα θύματα την υποστήριξη που χρειάζονται».

Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ ζητάει από τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν την πρόσβαση των θυμάτων στη δικαιοσύνη, να παρέχουν σε όλα τα θύματα κατάλληλες πληροφορίες, υποστήριξη και προστασία, αλλά και να προσφέρουν στοχευμένη υποστήριξη στους πιο ευάλωτους και τις γυναίκες. Επίσης, να διευκολύνουν την αναφορά των εγκλημάτων, με τη βοήθεια της κοινωνίας των πολιτών ή των υπηρεσιών υγείας.

Πηγή: efsyn.gr