Ο εξ Ανδριτσαίνης Διευθυντής του Εθνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου και εκπρόσωπος της Ελλάδας στη Δίκη της Νυρεμβέργης.
Του Ανδρέα Ρουμελιώτη
Αυτές τις ημέρες πριν από 75 χρόνια ξεκινούσε μία από τις πλέον σημαντικές δίκες στην ιστορία της ανθρωπότητας, η Δίκη της Νυρεμβέργης. Ένα Διεθνές Στρατιωτικό Δικαστήριο συνεδρίασε στο Δικαστικό Μέγαρο της Νυρεμβέργης από τις 20 Νοεμβρίου 1945 μέχρι την 1η Οκτωβρίου 1946, με κατηγορούμενους 24 μέλη του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος και οκτώ ναζιστικές οργανώσεις που ευθύνονταν για την πιο αιματηρή σύρραξη στην ιστορία της ανθρωπότητας!
Το προαναφερθέν Διεθνές Στρατιωτικό Δικαστήριο συγκροτήθηκε στο Λονδίνο έπειτα από την συμφωνία της 8ης Αυγούστου 1945 μεταξύ των κυβερνήσεων των νικητριών του πολέμου (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Γαλλία, ΕΣΣΔ) και απαρτιζόταν από ένα τακτικό μέλος και ένα αναπληρωματικό από κάθε μία από τις παραπάνω. Ακόμα, ορίστηκαν ως Δημόσιοι Κατήγοροι ο Sir Hartley Shawcross (Γενικός εισαγγελέας του κράτους της Μ. Βρετανίας), ο Robert H. Jackson (Δικαστής των ΗΠΑ), ο François de Menthon και ο Auguste Champetier (Υπουργός Δικαιοσύνης της προσωρινής κυβέρνησης της Γαλλίας), ο R. A. Rudenko στρατηγός της Σοβ. Ένωσης.
Συνάμα, οι Δημόσιοι κατήγοροι είχαν βοηθούς από τις χώρες που ήταν σύμμαχοί τους στον μεγαλύτερο πόλεμο που γνώρισε η ανθρωπότητα. Ο 53χρονος τότε Δημήτριος Κιουσόπουλος ανέλαβε να εκπροσωπήσει την Ελλάδα που για τρεισήμισι χρόνια (Απρίλιος 1941 – Οκτώβριος 1944) είχε υποφέρει από την τριπλή κατοχή (γερμανική, ιταλική και βουλγαρική, βλ. https://issuu.com/aueb/docs/ekthesi_doxsiadi_thisies_ellados). Η επιλογή δεν ήταν τυχαία, καθώς ο Δημήτριος Κιουσόπουλος από το 1939 είχε διοριστεί αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ενώ το 1945 του ανατέθηκε η διεύθυνση του Ελληνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου, το οποίο ιδρύθηκε στις 4.6.1945 με τον Νόμο 384/1945 και απαρτιζόταν από τριμελές δικαστικό συμβούλιο: Δημήτριος Κιουσόπουλος – Αντιεισαγγελέας παρά τω Αρείω Πάγω (Πρόεδρος), Ανδρέας Τούσης, Πρόεδρος Πρωτοδικών Αθηνών (Μέλος) και Σπηλ. Παυλόπουλος, Πρωτοδίκης (Μέλος).
Στη συνέχεια ο Δημήτριος Κιουσόπουλος επιμελήθηκε τη σύνταξη και την έκδοση της Ελληνικής βίβλου των 201 σελίδων για τα διαπραχθέντα εγκλήματα πολέμου στη χώρα μας κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (Les atrocites des quatre envahisseurs de la Grece).
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί και η απαντητική επιστολή του Δημήτριου Κιουσόπουλου στον Γυμνασιάρχη Κ. Παπά, που ήταν και μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη των στρατηγών στη Νυρεμβέργη, σχετικά με την τύχη των κατηγορουμένων για τη σφαγή στο Κομμένο της Άρτας (βλ. https://archive.ert.gr/77487/). Στο συγκεκριμένο χωριό σφάχτηκαν οι 317 από τους 680 κατοίκους, ενώ δεν εξαιρέθηκαν ούτε οι δύο παπάδες του χωριού. Ακόμα, ανατινάχτηκαν ή κάηκαν τα 181 σπίτια του χωριού, ενώ ανατριχίλα προκαλεί η θηριωδία, όταν γέμισαν το στόμα 2 μωρών, 7 μηνών, με βαμβάκι ποτισμένο με βενζίνη και το άναψαν, για ν’ απολαύσουν το ζωντανό πυροτέχνημα (Μ. Γλέζος, 2006, Η μαύρη βίβλος της κατοχής σελ. 108).
Έτσι, ο Κιουσόπουλος αναφέρει ότι: «… Όλοι οι κατηγορούμενοι στρατηγοί διέφυγαν της ποινής του θανάτου. Τούτο συνέβη κατά τη γνώμη μου διότι η πολιτική της Αμερικής μετεστράφη. Μετά την ρήξιν της μετά της Ρωσίας εκαλλιέργησεν φιλικάς σχέσεις μετά της Γερμανίας και επόμενον ήτο και το δικαστήριον να τηρήσει ανάλογον στάσιν…» (Μ. Γλέζος, 2006, Η μαύρη βίβλος της κατοχής, σελ. 105)
Άλλες πτυχές του Δ. Κιουσόπουλου (1892-1977):
Δικαστική σταδιοδρομία:
Ο Δημήτριος Κιουσόπουλος γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα και το 1892 και αποφοίτησε από το Γυμνάσιο της ιστορικής κωμόπολης. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1916 εισήλθε στον δικαστικό κλάδο ως έμμισθος πάρεδρος. Αφού διήλθε όλη την ιεραρχία, διορίστηκε αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου το 1939. Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου διορίσθηκε το 1950, όπου και παρέμεινε έως το 1962.
Πολιτική σταδιοδρόμια:
Το 1951 συμμετείχε ως υπηρεσιακός υπουργός Εσωτερικών στην «Υπηρεσιακή κυβέρνηση της 30ης Ιουλίου 1950» του Σοφοκλή Βενιζέλου που -έχοντας την στήριξη του Λαϊκού κόμματος και της ΕΠΕΚ – ψήφισε τον νόμο της ενισχυμένης αναλογικής, που ήταν και ο λόγος αποχώρησης του Γ. Παπανδρέου από την Κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου που είχε συγκροτηθεί τον Νοέμβριο του 1950, και προκήρυξε εκλογές για τις 9 Σεπτεμβρίου του 1951. Αυτές οι εκλογές έδωσαν τη δυνατότητα στον Νικόλαο Πλαστήρα να συγκροτήσει για Τρίτη φορά Κυβέρνηση.
Ωστόσο, η συνεργασία του ΕΠΕΚ του Πλαστήρα και του Κόμματος Φιλελευθέρων θα τερματιστεί την 11η Οκτωβρίου 1952 και ο βασιλιάς Παύλος έδωσε στον Δημήτριο Κιουσόπουλο εντολή σχηματισμού υπηρεσιακής κυβέρνησης για τη διενέργεια των εκλογών της 16ης Νοεμβρίου. Από αυτές τις εκλογές, ήρθε στην εξουσία το δεξιό συντηρητικό ελληνικό πολιτικό κόμμα ‘’Ελληνικός Συναγερμός’’ του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου.
Τέλος, το γεγονός ότι το 1968 ο ίδιος συμμετείχε μαζί με άλλους 20 γνωστούς νομικούς στην επιτροπή που δημιούργησε η Χούντα με σκοπό την σύνταξη νέου Συντάγματος δεν τον εμπόδισε λίγα χρόνια αργότερα, το 1972, και ενώ ήταν 80 ετών, να προσέλθει ως μάρτυρας υπεράσπισης στελεχών του ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), της αντιδικτατορικής οργάνωσης που είχε ιδρυθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου στην Στοκχόλμη της Σουηδίας, και να εξάρει το δημοκρατικό ήθος τους.
Άλλες δράσεις:
Ο Δημήτριος Κιουσόπουλος, εξαιτίας της καταγωγής του από την Ανδρίτσαινα, το 1954 αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, μιας προσπάθειας ομάδας διακεκριμένων Ακαδημαϊκών και πανεπιστημιακών καθηγητών να δημιουργήσουν ένα επιστημονικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, το οποίο θα είχε ως στόχο την επιστημονική έρευνα για την πρόοδο των πάσης φύσεως σπουδών σχετικών με την Πελοπόννησο, όπως Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Λαογραφίας, Γλωσσολογίας, Εθνολογίας, Κοινωνιολογίας, Γεωλογίας, Ορυκτολογίας, Βοτανικής, Οικονομίας, Μνημειολογίας κ.ά. Μάλιστα, την περίοδο 1969-1978 διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, διαδεχόμενος έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες αρχαιολόγους, τον Κωνσταντίνο Ρωμαίο.
Επίσης, την περίοδο 1973-74 χρημάτισε πρόεδρος της Αθηναϊκής Λέσχης, μίας κλειστής Λέσχης ανδρών κατά το πρότυπο των Αγγλικών Λεσχών (σύμφωνα με το καταστατικό της μπορούν να συμμετέχουν μέχρι 1.000 άτομα), που ιδρύθηκε στις 5 Δεκεμβρίου του 1875. Τέλος, η Μεγάλη Στοά της Ελλάδος τον συγκαταλέγει ως έναν από τους πλέον διακεκριμένους Έλληνες τέκτονες.
Πηγές:
https://encyclopedia.ushmm.org/content/el/article/international-military-tribunal-at-nuremberg
http://www.athensclub.gr/gr_pages/home2.htm
https://www.grandlodge.gr/kiousopoulos-dimitrios-w-28409.html
https://www.kathimerini.gr/society/930695/to-syntagma-tis-diktatorias/
file:///C:/Users/super/Downloads/%CE%9C%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%B7%20%CE%92%CE%AF%CE%B2%CE%BB%CE%BF%CF%82%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%87%CE%AE%CF%82.pdf
