Η 17η Οκτωβρίου, καθιερωμένη ως Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας, δεν είναι μια απλή εορταστική ημερομηνία. Είναι μια ηχηρή υπενθύμιση για τη μάχη που δίνουν καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι για την επιβίωση. Μια παγκόσμια υπενθύμιση: η φτώχεια δεν είναι μόνο οικονομικό ζήτημα είναι παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Γης ζει με λιγότερα από 6,85 δολάρια την ημέρα, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη μια σκληρή στατιστική που αποτυπώνει το μέγεθος της ανισότητας στον κόσμο.
Το 2025, 26,9% του πληθυσμού της χώρας (2,74 εκατ. άτομα) διαβιώνουν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού — ποσοστό αυξημένο κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Αυτό αναφέρεται, σύμφωνα με πληροφορίες, στην Έκθεση για τη Φτώχεια στην Ελλάδα 2025, το πλήρες κείμενο της οποίας θα δημοσιοποιηθεί την ερχόμενη εβδομάδα.
H ένταση εργασίας, οι χαμηλοί μισθοί, η εργασιακή ανασφάλεια και η αναντιστοιχία μεταξύ εισοδημάτων και υψηλών τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης και στην κατανάλωση ενέργειας εξακολουθούν να παγιδεύουν τους εργαζόμενους στη φτώχεια παρά τις όποιες επιμέρους βελτιώσεις
Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός στην Ευρώπη
Στην υψηλότερη κατηγορία κινδύνου από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό στην ΕΕ (πάνω από 33% του πληθυσμού) εντάσσονται πέντε περιφέρειες της Ελλάδας στο σύνολο των χωρών – μελών, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat.
Πρόκειται για τη Δυτική Μακεδονία (36,3%), την Ανατολική Μακεδονία – Θράκη (33,8%), το Βόρειο Αιγαίο (33,2%) και τα Ιόνια νησιά (41,4%), και τη Δυτική Ελλάδα (35,2%), από τις συνολικά 25 περιφέρειες της ΕΕ που αναλύθηκαν το 2024.
Το 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, 24,2% των παιδιών (ηλικίας κάτω των 18 ετών) στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζούσαν σε νοικοκυριά που αντιμετώπιζαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, κάτι που επηρεάζει άμεσα τις ευκαιρίες τους σε εκπαίδευση, υγεία και κοινωνική ανάπτυξη.
Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 19 εκατομμύρια παιδιά και δείχνει μικρή μείωση σε σχέση με το 2023 (24,7%), αλλά παραμένει υψηλότερο από τα προ πανδημίας επίπεδα. Παρά τα ευρωπαϊκά προγράμματα κοινωνικής στήριξης, οι αποκλίσεις μεταξύ χωρών παραμένουν έντονες, ιδίως ανάμεσα στη βόρεια και τη νότια Ευρώπη.
Η Ελλάδα, που βρίσκεται στην τέταρτη θέση, καταγράφει από τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής φτώχειας στην ΕΕ, με ένα στα τρία παιδιά να ζουν σε προβληματικές συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού. Ως κύριες αιτίες καταγράφονται το χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα και το υψηλό κόστος ζωής, η ανεργία ή μερική απασχόληση των γονέων, η ελλιπής πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες παιδικής φροντίδας και εκπαίδευσης, καθώς και τα κοινωνικά επιδόματα που κρίνονται ανεπαρκή.
Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το μορφωτικό επίπεδο των γονέων, καθώς βάσει αυτού παρατηρήθηκε χάσμα κινδύνου πάνω από 50 ποσοστιαίες μονάδες σε 16 χώρες της ΕΕ. Συγκριτικά, ενώ το 2024 κίνδυνο φτώχειας αντιμετώπιζε το 61,2% των παιδιών με γονείς κατώτατου επιπέδου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 0–2), το ποσοστό για τα παιδιά με γονείς ανώτατης εκπαίδευσης (ISCED 5–8) έπεφτε σε μόλις 11,0%.
Να προστεθεί ότι ο δείκτης «παιδιά σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού» που χρησιμοποιεί η Eurostat περιλαμβάνει παιδιά που ζουν σε νοικοκυριά με εισόδημα κάτω από το 60% του εθνικού μέσου όρου, με σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση (αδυναμία κάλυψης βασικών αγαθών και δραστηριοτήτων) ή νοικοκυριά όπου οι ενήλικες εργάζονται ελάχιστα ή καθόλου. Πέρα από αριθμούς και στατιστικές, η 17η Οκτωβρίου είναι μια ευκαιρία να ακουστούν οι φωνές αυτών που βιώνουν καθημερινά την ανέχεια. Οι άνθρωποι που ζουν στη φτώχεια δεν είναι μόνο θύματα – είναι και οι πρώτοι αγωνιστές για την εξάλειψή της. Η συμμετοχή τους στις αποφάσεις που τους αφορούν πρέπει να είναι ουσιαστική, όχι διακοσμητική.
Η 17η Οκτωβρίου, καθιερωμένη ως Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας, δεν είναι μια απλή εορταστική ημερομηνία. Είναι μια ηχηρή υπενθύμιση για τη μάχη που δίνουν καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι για την επιβίωση. Μια παγκόσμια υπενθύμιση: η φτώχεια δεν είναι μόνο οικονομικό ζήτημα είναι παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πέρα από αριθμούς και στατιστικές, η 17η Οκτωβρίου είναι μια ευκαιρία να ακοστούν οι φωνές αυτών που βιώνουν καθημερινά την ανέχεια. Οι άνθρωποι που ζουν στη φτώχεια δεν είναι μόνο θύματα – είναι και οι πρώτοι αγωνιστές για την εξάλειψή της. Η συμμετοχή τους στις αποφάσεις που τους αφορούν πρέπει να είναι ουσιαστική, όχι διακοσμητική.
Γιατί όπως υπογραμμίζει ο ΟΗΕ: ένα βιώσιμο μέλλον δεν μπορεί να χτιστεί επάνω στις ανισότητες, τον αποκλεισμό και την αδιαφορία. Και για να το πετύχουμε, δεν αρκεί η φιλανθρωπία χρειάζεται δικαιοσύνη.
