Την ώρα που οι διεθνείς ηγέτες συγκεντρώνονται στη Βραζιλία για την COP30, τρεις δεκαετίες μετά τη πρώτη σύνοδο του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, τα γραφήματα με τα δεδομένα για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας θέρμανσης δίνουν μια απογοητευτική εικόνα.
Παρά τις διαπραγματεύσεις, τις δεσμεύσεις και τις συνόδους τόσων ετών, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όχι μόνο δεν μειώθηκαν αλλά αντίθετα συνεχίζουν να αυξάνονται. Οι δε εκτιμήσεις για την άνοδο της θερμοκρασίας έως τα τέλη του αιώνα προειδοποιούν ότι ο πλανήτης θα περάσει το κατώφλι που σύμφωνα με τους επιστήμονες θα προκαλέσει καταστροφικές ζημιές.
Οι δυσοίωνες εκτιμήσεις θέτουν ένα θεμελιώδες ερώτημα για την COP30 που πραγματοποιείται μέχρι τις 20 Νοεμβρίου στο Μπέλεμ της Βραζιλίας, δίπλα στο απειλούμενο δάσος του Αμαζονίου. Έχει αποτύχει η κλιματική διπλωματία; Ή μήπως οι σύνοδοι έχουν σημειώσει επιτυχίες που δεν αποτυπώνονται στα δεδομένα;
Οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν αυξηθεί κατά 34% από το 1995. Αν και ο ρυθμός είναι μειωμένος σε σχέση με την άνοδο κατά 64% τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες, κινείται σε μια πορεία που θεωρείται ασύμβατη με την κλιματική σταθερότητα.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι καθαρές εκπομπές θα πρέπει να έχουν μηδενιστεί ως το 2050. Στην πραγματικότητα όμως συνεχίζουν να αυξάνονται αντί να πέφτουν.
Την περασμένη εβδομάδα, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ επιβεβαίωσε ότι ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού, σύμφωνα με τον οποίο η άνοδος της θερμοκρασίας έως το 2100 δεν πρέπει να ξεπεράσει τους 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα ξεπεραστεί εντός των επόμενων δέκα ετών.
Ακόμα και τα νέα εθνικά σχέδια που υποβλήθηκαν ενόψει της COP30 οδηγούν σε άνοδο κατά 2,3 έως 2,5 βαθμούς έως το τέλος του αιώνα, ανέφερε το UNEP.
Ο στόχος του Παρισιού βασίστηκε σε επιστημονικές εκτιμήσεις για τα ακραία καιρικά φαινόμενα που φέρνει κάθε άνοδος της θερμοκρασίας.
Για παράδειγμα, μια άνοδος κατά 2 βαθμούς θα υπερδιπλασίαζε το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που εκτίθεται σε ακραίους καύσωνες, συγκριτικά με τους 1,5 βαθμούς. Θα κατέστρεφε επίσης το 99% των κοραλλιογενών υφάλων, έναντι 70% στο σενάριο των 1,5 βαθμών.
Παρόλο που ο στόχος δεν πρόκειται να επιτευχθεί, η σημερινή κατάσταση είναι σαφώς βελτιωμένη σε σχέση με πριν από μια δεκαετία, όταν υπεγράφη η Συμφωνία του Παρισιού, καθώς ο πλανήτης όδευε σε καταστροφική αύξηση της θερμοκρασίας κατά σχεδόν 4,0 βαθμούς Κελσίου.
Παρά την πρόοδο, οι εκπομπές CO2 συνεχίζουν να αυξάνονται αντί να μειώνονται, καθώς το ορυκτό κάρβουνο, το πετρέλαιο και το αέριο συνεχίζουν να τροφοδοτούν με ενέργεια την παγκόσμια οικονομία.
Σύμφωνα με το UNEP, οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα αυξήθηκαν πέρυσι κατά 2,3% στο νέο ρεκόρ των 57,7 δισεκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2. Και η αύξηση ενισχύεται από τις μεγάλες ενεργειακές ανάγκες των κέντρων δεδομένων που χτίζονται για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.
Από την άλλη πλευρά, η υιοθέτηση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας επιταχύνεται, οι πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων αυξάνονται και η ενεργειακή αποδοτικότητα έχει βελτιωθεί, σύμφωνα με δεδομένα της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας.
Παρόλα αυτά, η διάδοση της ηλεκτροκίνησης και των ΑΠΕ περισσότερο κάλυψε την αύξηση της ζήτησης για ενέργεια παρά περιόρισε τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Και στις ΗΠΑ, ο πρόεδρος Τραμπ –ο οποίος μιλώντας στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή τη «μεγαλύτερη απάτη» του κόσμου- μείωσε τις επιδοτήσεις για έργα ΑΠΕ και ηλεκτρικά οχήματα, έθεσε νέα ρυθμιστικά εμπόδια για έργα ΑΠΕ και άνοιξε νέες εκτάσεις για γεωτρήσεις και εξορύξεις.
Παρά τα προβλήματα, όμως, η κλιματική Συμφωνία του Παρισιού –ίσως η μεγαλύτερη επιτυχία της διαδικασίας των COP- έχει επιζήσει, παρά την απόσυρση των ΗΠΑ που αποφάσισε ο Τραμπ.
Αυτό σημαίνει, θεωρητικά τουλάχιστον, ότι η διεθνής κοινότητα παραμένει δεσμευμένη να αποτρέψει τα χειρότερα της κλιματικής κρίσης.
Ορισμένοι βετεράνοι των COP υποστηρίζουν ότι η σημερινή διαδικασία είναι η βέλτιστη επιλογή προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλες οι χώρες έχουν φωνή για την αντιμετώπιση ενός παγκόσμιου προβλήματος.
