Θα µπορούσε να πει κανείς πως ήταν το δικό µας… greek dream. Οχι τόσο γκλαµουράτο και πολυσχιδές όσο το american dream, αλλά τουλάχιστον κοµµένο και ραµµένο στα δικά µας µέτρα: συνταξιοδότηση, κυρίως πρόωρη, ακόµη και πριν από τα 50, µε γενναία όµως αναπλήρωση µισθού. Δεν είναι τυχαίο πως, σύµφωνα µε το Ενιαίο Σύστηµα Ελέγχου και Πληρωµών Συντάξεων «Ηλιος», συνταξιούχοι ηλικίας µεταξύ 56-65 ετών λαµβάνουν τα υψηλότερα ποσά σύνταξης. Το 37% των σηµερινών συνταξιούχων είναι µεταξύ 51 έως 70 ετών, ενώ οι συνταξιούχοι 51-60 ετών είναι 237.270.
Για τη βαριά κληρονομιά του Ασφαλιστικού έχουν γραφτεί πάρα πολλά και έχουν ακουστεί ακόμη περισσότερα. Όπως για παράδειγμα ότι την περίοδο 2000-2014 ο κρατικός προϋπολογισμός χρηματοδότησε τα ασφαλιστικά ταμεία µε 156,1 δισ. χωρίς τις συντάξεις του δημοσίου, που αν συμπεριληφθούν, η σωρευτική δαπάνη φτάνει τα 229,8 δισ. ευρώ. Ασφαλή συμπεράσματα, φυσικά, δεν µπορούν να βγουν µε σωρεύσεις αριθμών που συχνά χρησιμοποιούνται για δημιουργία εντυπώσεων. Είναι ωστόσο εμφανές πως για χρόνια το Ασφαλιστικό λειτούργησε ως «µμικρογραφία» της ελληνικής κοινωνίας: µε καθαρά πελατειακή λογική σε τουλάχιστον ορισμένους βραχίονές του. Ειδικές ομάδες πέτυχαν να θεμελιώσουν ειδικά προνόμια και να τα διατηρήσουν για χρόνια µμέσα σε ένα δαιδαλώδες καθεστώς πολυνομίας.
Η κρίση ήρθε σαρωτική. Ορισμένοι αναλυτές µάλιστα υποστηρίζουν πως δεν ισχύει το επιχείρημα ότι το Ασφαλιστικό κατέρρευσε λόγω της κρίσης, αλλά η αλήθεια είναι πως αυτό συνέβαλε σε µεγάλο βαθμό για να έλθει η κρίση. Όποια και αν είναι η αλήθεια, το βέβαιο είναι πως η κρίση άφησε ισχυρό το αποτύπωμά της πάνω στο συνταξιοδοτικό, µε µεγάλες οριζόντιες µειώσεις και κατάρρευση εισοδημάτων για αρκετές κατηγορίες συνταξιούχων.
Ο τελευταίος νόμος του 2016 που έφερε ενιαίους κανόνες για όλους σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα διατήρησε τις παλαιές κύριες συντάξεις στο ύψος του 2014, πετυχαίνοντας την απαραίτητη µείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης από 17,3% του ΑΕΠ το 2016 σε 13,4% το 2020, σε 12,03% το 2030 κ.ο.κ., ώστε να συγκλίνει µε τον µέσο όρο της ΕΕ το 2070. Ταυτόχρονα το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης εισοδήματος κατά τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος από το δημόσιο σύστημα προβλέπεται να κυμαίνεται στο 61,6% το 2030, αρκετά πάνω από τον µέσο όρο της ΕΕ.
Από την άλλη πλευρά της διελκυστίνδας, οι συνταξιούχοι έχουν µαζικά προσφύγει στα δικαστήρια διεκδικώντας πίσω παλιά κεκτημένα που έχασαν την περίοδο της κρίσης, µε βάση και τις αποφάσεις του ΣτΕ το 2015 περί αντισυνταγματικότητας περικοπών του 2012. Όλοι περιμένουν µε αγωνία το ίδιο δικαστήριο να δώσει πάλι την κρίσιμη ετυμηγορία. Και αν δικαιωθούν οι συνταξιούχοι, θα αποκατασταθεί άραγε το status του πάλαι ποτέ greek dream; Αυτό µάλλον φαντάζει πλέον δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο…
