«Αντιγόνη»: Επιτυχημένο μείγμα μοντέρνου-κλασικού
Τη διαχρονικότητα των ζητημάτων που θίγει ο Σοφοκλής, κατάφερε να αναδείξει στη φετινή «Αντιγόνη» ο Θέμης Μουμουλίδης, παρουσιάζοντας προχθές στο κοινό της αρχαίας Ήλιδας μια παράσταση-μείγμα μοντέρνου, κλασικού και ελλειπτικότητας.
Περιορίζοντας τη διανομή των ρόλων σε μόλις έξι άτομα -συμπεριλαμβανομένου και του χορού- και στήνοντας ένα μοντέρνο σκηνικό με μια ντουλάπα, έξι καρέκλες, μαύρα κοστούμια και μαγκούρες για τους άντρες, επικεντρώθηκε στην ουσία, δηλαδή στο κείμενο, στους διαλόγους και στις ερμηνείες των ηρώων, με σαφή έμφαση στην Αντιγόνη και στον Κρέοντα, χωρίς όμως να υποβαθμίζει την Ισμήνη και τον Αίμονα.
Όλο το έργο έχει ως σημείο αναφοράς το δίπολο Κρέοντας-Αντιγόνη και τις ριζικά διαφορετικές κοσμοθεωρήσεις που εκπροσωπούν. Από τη μία πλευρά ο γραπτός νόμος της κρατικής εξουσίας που επιτάσσει να μείνει άταφος ο προδότης και εχθρός της πόλης, Πολυνείκης, με βαριά τιμωρία για όποιον παρανομήσει, από την άλλη οι άγραφοι θεϊκοί νόμοι που επιτάσσουν την ταφή του Πολυνείκη από την αδελφή του. Από τη μία ο άνδρας γηραιός, από την άλλη γυναίκα και νέα.
Ο Θέμης Μουμουλίδης δεν πέφτει στην παγίδα να μεγεθύνει το δίπολο άνδρας-γυναίκα και το παρουσιάζει στη σωστή διάσταση. Ο Κρέοντας δεν σκοτώνει την Αντιγόνη επειδή είναι γυναίκα, αλλά δεν μπορεί να δεχθεί και αμφισβήτηση από μια γυναίκα. Παράλληλα, ο σκηνοθέτης αναδεικνύει τα σημεία στα οποία ο Κρέοντας στηλιτεύει το κέρδος ως κίνητρο δόλιων πράξεων, με διπλή στόχευση: να αναδείξει τη διαφθορά αλλά και να μας θυμίσει ότι υπάρχουν κι αυτοί που λειτουργούν με ανιδιοτελή κίνητρα, όπως η Αντιγόνη και ο Τειρεσίας.
Το τετράπτυχο Ύβρισ-Άτη-Νέμεσις-Τίσις είναι ευδιάκριτο για τον Κρέοντα, που χαρίζει ένα φινάλε μοναδικό, ενώ ο θρηνητικός μονόλογος της Αντιγόνης γοητεύει το κοινό χωρίς να χρειαστεί υπέρμετρη δραματικότητα.
Η μετάφραση του αρχαίου κειμένου ήταν σε κλασικό πλαίσιο, χωρίς διασκευές, παρά μόνο μοντερνιστικές πινελιές στον ρυθμό του λόγου του χορού και στη μουσική, oι οποίες ενσωματώθηκαν εξαιρετικά. Ειδικά ο ύμνος στον έρωτα, το γνωστό «Έρως Ανίκατε Μάχαν», απαγγέλθηκε με συνδυασμό του πρωτότυπου από την Αντιγόνη και της μετάφρασης από τον χορό, με υποβλητική μουσική υπόκρουση που γοήτευσε το κοινό.
Θανάσης Παπαγεωργίου και Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη παίζουν μακριά από στερεότυπα, ανανεώνοντας με σεβασμό το περιεχόμενο δύο κλασικών ρόλων. Θανάσης Παπαγεωργίου παίζει «εναλλακτικά» τον Κρέοντα και αποτυπώνει την αλαζονεία της εξουσίας, αφήνοντας στην άκρη την επιτηδευμένη δραματικότητα και την εξωτερίκευση της οργής. Εμφανίζεται ψύχραιμος και απόλυτα συνειδητοποιημένος για τις αποφάσεις του. Είρωνας και κυνικός, με γλώσσα που στάζει δηλητήριο, συνδιαλέγεται αφ’ υψηλού με όλους και αποδίδει ευτελή κίνητρα προς όσους τον αμφισβητούν. Κατανοώ ότι σε μερίδα του κοινού δεν άρεσε η εκφραστική του λιτότητα και να φάνηκε άνευρος και υποτονονικός, ιδιαίτερα στο σημείο όπου αναγνωρίζει το λάθος του και ζητά επανόρθωση. Στο φινάλε όμως, παραδομένος στο πένθος και στις ενοχές, καταρρέει, όμως αποδίδει τα λάθη του σε θεϊκή παρέμβαση, ξαναβάζοντάς μας το δίλημμα που συναντάμε και στον Οιδίποδα. Εμείς καθορίζουμε τη μοίρα μας ή είναι προδιαγεγραμμένη;
Η Αντιγόνη είναι ένας πολύ δύσκολος ρόλος που η Χριστίνα Χειλά Φαμέλη τον αποδίδει μακριά και από την αυτοηρωοποίηση και από την αυτοθυματοποίηση. Στον θρηνητικό μονόλογο, δεν δραματοποιεί την ερμηνεία της και αποδίδει στη σωστή διάσταση μια νέα γυναίκα που δεν αμφιβάλλει για το θεάρεστο της πράξης της αλλά μπροστά στον θάνατο θρηνεί τα νιάτα της και καταρρέει. Η ερμηνεία της έδειξε βαθιά και πολυδιάστατη κατανόηση του ρόλου.
Ο Αίμονας (Δ. Σαμόλης) μπαίνει αγχωμένος αλλά η ερμηνεία του στον διάλογο πατέρα-γιου εμφανίζει υποδειγματική κλιμάκωση. Η Ισμήνη (Ντόρα Μακρυγιάννη και Ευριδίκη) μας χαρίζει μια λυρική και συναισθηματική ερμηνεία. Εξαιρετικός ο μάντης Τειρεσίας (Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης) και με καθοριστική συμβολή στη δραματική κορύφωση ο «φύλακας» Μάνος Καρατζογιάννης.
