Οι Έλληνες πολιτικοί περιφέρουν συχνά τον όρο «πράσινη ανάπτυξη», σαν ένα είδος θαυματουργού εμβολίου για πάσα οικονομική «νόσο», σε μια προσπάθεια να συνδεθούν με την ανερχόμενη «πράσινη» τάση της νέας εποχής. Είναι δεδομένο πως τα επόμενα χρόνια θα δούμε ακόμα περισσότερους εκπροσώπους του Κοινοβουλίου να κόπτονται για τη Γη, σφύζοντας από κλιματικές ανησυχίες.
Βλέπετε, οι πολιτικοί τα συνηθίζουν αυτά. Τους βομβαρδίζουν καθημερινά οι σύμβουλοι επικοινωνίας και τα επιτελεία τους με έννοιες, τις οποίες συχνά ούτε οι ίδιοι δείχνουν να έχουν κατανοήσει πλήρως. Βάλε και μία πράσινη ανάπτυξη μέσα, κακό δεν κάνει.
Θεωρητικά η πράσινη ανάπτυξη συνιστά ένα από τα πλέον μείζονα διακυβεύματα της εποχής μας. Πρακτικά ωστόσο και ακριβώς επειδή πρόκειται για ένα τόσο πολυσχιδές ζήτημα, είναι αναγκαίο να εξετάζουμε με ιδιαίτερη σχολαστικότητα τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε, συγκεκριμένα στην χώρα μας, την αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης. Για παράδειγμα, την προηγούμενη εβδομάδα η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ, κ. Φώφη Γεννηματά, επισκέφθηκε το πολύτιμο δάσος της Φολόης, επιχειρώντας να αναδείξει την σημασία της προστασίας του, της αειφόρου ανάπτυξης κλπ. Ήταν σίγουρα μία θετική πρωτοβουλία και μακάρι να είναι μία καλή αρχή σε ένα πεδίο στο οποίο δυστυχώς συχνά, συχνότατα, οι εντυπώσεις υπερκεράζουν την ουσία.
Από την άλλη, το περιβαλλοντικό τσουνάμι που σαρώνει ολοκληρωτικά τις κυρίαρχες ιδεολογίες του κόσμου μας, επαναπροσδιορίζοντας την παγκόσμια πολιτική ατζέντα, απαιτεί κάτι περισσότερο από παχιά λόγια και ένα πράσινο πασπάλισμα σε παρωχημένες συνταγές. Κοινώς, δεν νοείται πράσινη ανάπτυξη με το μυστρί του τσιμέντου παραμάσχαλα και στο βάθος του ορίζοντα κάμποσα νεοπλουτίστικα έργα φαραωνικών διαστάσεων που σχεδιάζονται και υλοποιούνται δίχως να λαμβάνεται υπόψη τόσο η προστασία των τοπικών οικοσυστημάτων και η βιωσιμότητα όσο και η κοινωνία των πολιτών.
Ασφαλώς, στον ελληνικό πολιτικό χυλό όπου όλα ανακατεύονται άτσαλα για να καταλήξουν στις γνωστές business λίγων και εκλεκτών, είναι εύλογο να παρακολουθεί κανείς με καχυποψία τις «πράσινες» υποσχέσεις που ολοένα και πληθαίνουν αγκαζέ με τα πάσης φύσεως μεγαλόπνοα «αναπτυξιακά» έργα. Νησιά ανακηρύσσονται «πράσινα» υπό την αιγίδα πολυεθνικών, την ώρα που όσα πρωτοπορούν πραγματικά στη βιώσιμη ανάπτυξη εδώ και χρόνια παλεύουν μόνα τους,. Μιας ανάπτυξης που παρουσιάζεται εντέχνως με ένα μανδύα περιβαλλοντικής ευαισθησίας, όμως αδυνατεί να κρύψει την ασύμμετρα τονισμένη οικονομική της διάσταση και το μηδενικό όφελος στις τοπικές κοινωνίες.
Θα το θέσω χωρίς περιστροφές: Τις τελευταίες δεκαετίες, η συντριπτική πλειοψηφία της πολιτικής τάξης, όχι μόνο επιδεικνύει ηχηρή αδιαφορία για την προστασία των δασών και των οικοσυστημάτων, αλλά κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να παραδώσει καμένη και κατ’ επέκταση οικονομικά και εμπορικά εκμεταλλεύσιμη γη σε πανίσχυρους επιχειρηματίες και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο οποίος βρέθηκε πρόσφατα στην Αστυπάλαια για λόγους οικολογίας, προεξοφλούσε το κάψιμο μίας παρθένας περιοχής, εξαιρετικής ομορφιάς και περιβαλλοντικής αξίας, στον Ερημίτη της Κέρκυρας, η οποία περιέργως μετά από λίγες εβδομάδες όντως κάηκε. Τι υποδηλώνει αυτό για τον ίδιο ή ακόμη και για το πολιτικό κατεστημένο; Μόλις προ τριών εβδομάδων κάηκαν τα Γεράνεια Όρη, Μάιο μήνα, στην πιο καταστροφική πυρκαγιά της τελευταίας δεκαετίας (71.000 στρέμματα), αν και τίποτε δεν συγκρίνεται με τον χαμό των 100 ανθρώπινων ζωών που θρηνήσαμε στο Μάτι.
Παρεμπιπτόντως, εξετάζοντας κανείς τις σχετικές δορυφορικές εικόνες, θα διαπιστώσει ότι όλως τυχαίως οι δύο καμένες γαίες συναντώνται στον χάρτη της καταστροφής. Όλως τυχαίως, πανίσχυρος Έλληνας επιχειρηματίας ο οποίος δραστηριοποιείται στον ενεργειακό κλάδο, είχε αιτηθεί την κατασκευή εργοστασίου βωξίτη και μαζί με άλλους δύο ομίλους την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Γεράνεια. Χάρη σε πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση, τώρα άνοιξε ο δρόμος να κάνουν πράξη τα σχέδιά τους.
Με άλλα λόγια, δεν θέλουν δάση. Ανεμογεννήτριες θέλουν, εργοστάσια και τουριστικές μονάδες. Αν το ζητούμενο ήταν όντως να προστατευθούν τα δάση μας, τα δάση μας –να το τονίσουμε αυτό, θα μπορούσαν να το κάνουν πολύ αποτελεσματικά και πολύ οικονομικά. Πως; Με μερικές δεκάδες drone, τα οποία έχουν εξαιρετικά χαμηλότερο κόστος από τις καθιερωμένες πρακτικές επιτήρησης και έχουν επίσης την δυνατότητα να σαρώνουν και να ανιχνεύουν τα πάντα στο διάβα τους. Θα τα δούμε ποτέ στην Αττική; Στην Εύβοια; Στην Ηλεία; Στην Κρήτη; Στη Ζάκυνθο; Οπουδήποτε; Απίθανο, τουλάχιστον μέχρι να καούν και τα τελευταία «φιλέτα», και το τελευταίο δάσος. Μέχρι τότε, όταν μου μιλούν για πράσινη ανάπτυξη συνήθως σκέφτομαι πράσινα άλογα.
Το θετικό είναι, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, πως οι πολίτες είναι πλέον πιο συνειδητοποιημένοι αναφορικά με το ουσιαστικό διακύβευμα της κλιματικής κρίσης, περισσότερο υποψιασμένοι στις «πράσινες» εξαγγελίες, ενώ το ενδιαφέρον για τα πραγματικά περιβαλλοντικά ζητήματα και την κλιματική δικαιοσύνη στην κοινωνία των πολιτών αναπτύσσεται σταθερά, διεκδικώντας το δικό της ζωτικό χώρο.
