Η αυτόνομη οδήγηση βρίσκεται προ των πυλών, με αισθητήρες, κάμερες και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που μειώνουν τα ατυχήματα και την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Η Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται παρούσα στις τεχνολογικές εξελίξεις της αυτοκινητοβιομηχανίας
Του Βασίλης Ρούγγα*
Φανταστείτε ότι μπαίνετε στο αυτοκίνητό σας το πρωί, του λέτε «πήγαινέ με στη δουλειά» και εκείνο ξεκινάει μόνο του. Κάθεστε, χαλαρώνετε και το όχημα αναλαμβάνει τα πάντα. Είναι αυτό επιστημονική φαντασία ή κάτι που μπορεί να γίνει καθημερινότητα τα επόμενα χρόνια;
Για να απαντήσουμε, χρειάζεται πρώτα να κατανοήσουμε τι σημαίνει αυτόνομη οδήγηση. Δεν είναι ένα μαγικό σύστημα, αλλά η χρήση αισθητήρων, υπολογιστών και τεχνητής νοημοσύνης για να μεταφέρουν ανθρώπους με ασφάλεια και άνεση. Τα οφέλη είναι σημαντικά: λιγότερα ατυχήματα, μειωμένη κατανάλωση καυσίμου, μικρότερη συμφόρηση στους δρόμους και καθαρότερο περιβάλλον. Μάλιστα, εκτιμάται ότι αν τα οχήματα οδηγηθούν μαζικά αυτόνομα, τα ατυχήματα μπορεί να μειωθούν έως και κατά 90%, καθώς το 95% των ατυχημάτων σήμερα οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος.
Τα επίπεδα αυτονομίας
Η αυτόνομη οδήγηση δεν είναι κάτι «όλα ή τίποτα». Υπάρχουν έξι επίπεδα (L0 έως L5).
Στα χαμηλότερα επίπεδα, ο οδηγός έχει τον πλήρη έλεγχο, απλώς υποστηρίζεται από συστήματα, όπως το αυτόματο φρενάρισμα ή το σταθερό κράτημα λωρίδας.
Στα υψηλότερα επίπεδα (L3–L5) το όχημα μπορεί να αναλάβει τα περισσότερα καθήκοντα οδήγησης, με το L5 να σημαίνει πλήρη αυτονομία σε όλες τις συνθήκες.
Σήμερα, σχεδόν όλα τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν βρίσκονται μέχρι το επίπεδο L2. Μοναδική παραγωγική εξαίρεση στο L3 είναι ορισμένα μοντέλα της Mercedes-Benz, αλλά μόνο υπό πολύ συγκεκριμένες και περιορισμένες συνθήκες. Δεν μιλάμε, δηλαδή, ακόμη για πλήρη αυτονομία στην καθημερινή χρήση.
Γιατί λοιπόν δεν έχουμε ακόμα πλήρως αυτόνομα αυτοκίνητα;
Για να το διερευνήσουμε, μιλήσαμε με τον Δρ. Άγγελο Αμδίτη, Διευθυντή Έρευνας & Ανάπτυξης στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του ΕΜΠ και ιδρυτή της ερευνητικής ομάδας I-SENSE, που ασχολείται με την αυτόνομη οδήγηση εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες.
ΒΡ: Πώς λειτουργεί, με απλά λόγια, ένα αυτόνομο όχημα;
ΑΑ: Το όχημα αντιλαμβάνεται το περιβάλλον του μέσω αισθητήρων όπως κάμερες, ραντάρ και LiDAR. Τα δεδομένα αυτά επεξεργάζονται από αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, που αποφασίζουν πότε πρέπει να επιταχύνει, να στρίψει ή να σταματήσει.
ΒΡ: Αφού έχουμε τέτοιες τεχνολογίες, γιατί δεν έχουμε ακόμα πλήρως αυτόνομα οχήματα;
ΑΑ: Γιατί ο πραγματικός κόσμος είναι πολύπλοκος. Σκεφτείτε πόσα απρόβλεπτα συμβαίνουν καθημερινά στον δρόμο. Επιπλέον, η ανθρώπινη όραση και κρίση είναι ακόμα δύσκολο να αντιγραφούν πλήρως. Αν, για παράδειγμα, μια σταγόνα βροχής καλύψει την κάμερα, το σύστημα μπορεί να «χάσει» σημαντική πληροφορία. Και βέβαια, υπάρχουν ηθικά και νομικά ζητήματα: σε περίπτωση ατυχήματος, ποιος ευθύνεται; Ο οδηγός, ο κατασκευαστής ή ο προμηθευτής αισθητήρων; Αυτές οι απαντήσεις δεν έχουν ακόμη συμφωνηθεί διεθνώς.
ΒΡ: Άρα η πλήρης αυτονομία είναι μακριά;
ΑΑ: Η πλήρως αυτόνομη οδήγηση (L5) ναι. Αλλά η υπό όρους αυτόνομη οδήγηση (L3–L4) έρχεται πολύ πιο σύντομα. Έχουμε κάνει μεγάλα βήματα και ήδη βλέπουμε, σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα, οχήματα που κινούνται μόνα τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
ΒΡ: Τι συμβαίνει όμως σήμερα, τόσο στον κόσμο όσο και στην Ελλάδα;
ΑΑ: Σε μεγάλες πόλεις της Κίνας, ταξί χωρίς οδηγό μεταφέρουν ήδη επιβάτες καθημερινά. Στην Καλιφόρνια, εταιρείες δοκιμάζουν ρομποταξί σε δημόσιους δρόμους. Η Ευρώπη προχωρά πιο σταδιακά, δίνει όμως μεγάλο βάρος στην ασφάλεια και στο νομοθετικό πλαίσιο που πρέπει να συνοδεύει αυτή τη μετάβαση.
Ίσως ακούγεται απρόσμενο, αλλά η Ελλάδα έχει ήδη παίξει πρωτοποριακό ρόλο.
Από το 2013 στα Τρίκαλα, -με πρωτοβουλία του ΕΠΙΣΕΥ και του Δήμου Τρικάλων- λειτούργησαν αυτόνομα λεωφορεία χωρίς οδηγό στο κέντρο της πόλης, μεταφέροντας χιλιάδες επιβάτες στο πλαίσιο πιλότων. Από τότε έχουν γίνει και άλλοι ελληνικοί πιλότοι ενώ το ΕΠΙΣΕΥ συμμετέχουμε και συντονίζουμε μεγάλες ευρωπαϊκές κοινοπραξίες που αναπτύσσουν τεχνολογίες σε αυτή την κατεύθυνση και διενεργούμε δοκιμές και πρωτοποριακή έρευνα σε εργαστήρια και προσομοιωτές σε συνεργασία με την αυτοκινητοβιομηχανία και άλλους φορείς.
Πιο πρόσφατα, η νομοθεσία προσαρμόστηκε ώστε οι δοκιμές αυτόνομων οχημάτων να μπορούν να γίνονται μαζί με κανονική κυκλοφορία, με απομακρυσμένη επίβλεψη από κέντρο ελέγχου. Η Ελλάδα, λοιπόν, δεν παρακολουθεί απλώς, συμμετέχει ενεργά στις εξελίξεις που έρχονται.
Ποιο είναι το ρεαλιστικό μέλλον;
Δεν θα παραδώσουμε το τιμόνι εντελώς άμεσα. Όμως, Θα βλέπουμε όλο και περισσότερα αυτοκίνητα να οδηγούν «μόνα τους» σε αυτοκινητόδρομους. Θα χρησιμοποιούνται αυτόνομα λεωφορεία σε επιλεγμένες αστικές διαδρομές. Και σταδιακά, ο χρόνος μετακίνησης θα μετατραπεί από «χαμένος χρόνος» σε χρόνος ανάπαυσης ή παραγωγικότητας.
Η πλήρης μετάβαση θα γίνει βήμα-βήμα. Αλλά η κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη.
*Ο Βασίλης Ρούγγας είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
