Πόσο ασφαλής και ειρηνική είναι η Ελλάδα

Σε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας και αβεβαιότητας η νέα έκθεση Global Peace Index 2025 δείχνει πως η παγκόσμια ειρήνη είναι ένας στόχος που απομακρύνεται. Ο κόσμος έχει γίνει λιγότερο ειρηνικός.

Οι ένοπλες συγκρούσεις προκαλούν ανείπωτη ανθρώπινη δυστυχία, εκτοπισμό και καταστροφή. Η φτώχεια, η ανισότητα και η έλλειψη πρόσβασης σε βασικά αγαθά συχνά αποτελούν γόνιμο έδαφος για βία και εξτρεμισμό. Η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η καταστολή και η έλλειψη δικαιοσύνης υπονομεύουν την εμπιστοσύνη και την ειρηνική συνύπαρξη. Η κλιματική κρίση μπορεί να επιδεινώσει τις συγκρούσεις για τους φυσικούς πόρους (όπως το νερό και η γη) σε ευάλωτες περιοχές.

Με σκορ 1.764 (GPI) η Ελλάδα κατατάσσεται στην 45η θέση στον κόσμο υποχωρώντας κατά τρεις θέσεις σε σχέση με το 2024.  Η πτώση συνδέεται κυρίως με: Ενίσχυση της περιφερειακής έντασης. Μικρές αυξήσεις σε δείκτες πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής έντασης.

Η 45η θέση εξακολουθεί να την τοποθετεί πάντως στη ζώνη των «υψηλά ειρηνικών κρατών», επίδοση σταθερά καλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Slop: Αυτή είναι η λέξη της Χρονιάς για το 2025

Μια λέξη παλιά, που για αιώνες σήμαινε λάσπη, αποφάγια ή σκουπίδια. Κι όμως, δύσκολα θα μπορούσε να υπάρξει πιο εύστοχος όρος για να περιγράψει την αίσθηση του 2025: έναν κόσμο βυθισμένο σε έναν ακατάπαυστο χείμαρρο κατώτερου, πρόχειρου, αμφίβολου ψηφιακού περιεχομένου. Μία ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά θα ήταν…σαβούρα.

Το slop, όπως χρησιμοποιείται σήμερα, δεν αφορά πλέον μόνο κάτι αηδιαστικό. Είναι το οικοσύστημα του διαδικτύου όπως διαμορφώνεται από την έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης, τις μηχανές περιεχομένου και την οικονομία της προσοχής.

Είναι βίντεο που μοιάζουν αληθινά αλλά δεν είναι. Είναι κείμενα γεμάτα τετριμμένες γενικότητες, γραμμένα από αλγορίθμους που δεν κατανοούν, απλώς μιμούνται. Είναι εικόνες που μοιάζουν με φωτογραφίες και όμως παράγονται από prompts. Είναι λογαριασμοί στα social media που φαίνονται αυθεντικοί και αποδεικνύονται ψηφιακά εργοστάσια παραγωγής παραπληροφόρησης.

Είναι άφθονη, καταιγιστική, απίστευτη σαβούρα.

Εμπιστευόμαστε όσους μεγάλωσαν φτωχοί, αλλά όχι όσους είναι τώρα σε δυσχέρεια!

Ένα παράδοξο που «δουλεύει» στο υπόβαθρο της κοινωνικής ζωής έρχεται να φωτίσει νέα καναδική έρευνα: οι άνθρωποι τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο όσους μεγάλωσαν σε φτωχότερες οικογένειες, αλλά δεν θεωρούν εξίσου αξιόπιστους όσους βρίσκονται σήμερα σε οικονομική δυσχέρεια.

Η μελέτη  αποκαλύπτει ασυνείδητες προκαταλήψεις που επηρεάζουν κρίσιμες αποφάσεις, από συνεντεύξεις εργασίας μέχρι συνεργασίες και καθημερινές συναλλαγές.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, περίπου 2.000 συμμετέχοντες σε 17 διαφορετικά πειράματα έδειξαν σταθερή προτίμηση να εμπιστεύονται ανθρώπους που πέρασαν δύσκολα παιδικά χρόνια. Ακόμη και όταν οι «στόχοι» των δοκιμών είχαν πλέον προοδεύσει οικονομικά, το στοιχείο της ταπεινής καταγωγής λειτουργούσε ως σήμα  ηθικής ακεραιότητας και αξιοπιστίας.

Αντίθετα, όταν κάποιος βρισκόταν σε τρέχον οικονομικό αδιέξοδο, οι συμμετέχοντες ήταν λιγότερο πρόθυμοι να τον εμπιστευτούν.

Ένα φάντασμα ανάμεσά μας

Υπάρχει ένα φάντασμα ανάμεσά μας. Από την «Σιδηρά Κυρία της Ανατολής» που διορίστηκε πρωθυπουργός της Ιαπωνίας έως την «Σιδηρά Κυρία της Βενεζουέλας» που έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης, από τον πρωθυπουργό του Βελγίου που δημοσίευσε στο Twitter μια φωτογραφία της Μάργκαρετ Θάτσερ ως μοναδική απάντησή του στις μαζικές διαμαρτυρίες κατά της λιτότητας, η παγκόσμια πολιτική έχει και πάλι κυριευθεί από το… TINA (There Is No Alternative – Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση). Άλλωστε, σύμφωνα με τον εκλεγμένο πρόεδρο της Βολιβίας, η ιδεολογία δεν βάζει φαγητό στο τραπέζι.

Ωστόσο, χωρίς μια δηλωμένη ιδεολογία, το σύνολο των αρχών που στηρίζουν το πολιτικό και οικονομικό μας σύστημα γίνεται σκόπιμα ασαφές. Η υποτιθέμενη απουσία εναλλακτικών λύσεων αναιρεί τον ίδιο τον σκοπό της πολιτικής συμμετοχής. Πώς μπορούμε να φανταστούμε ένα πολιτικό μέλλον όταν μας λένε ότι δεν υπάρχει;

Έχουν χάσει τα λογικά τους

«Αν η Ευρώπη θέλει πόλεμο, είμαστε έτοιμοι» δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος και έγινε ο κακός χαμός. «Προκλητικός ο Πούτιν, φιλοπόλεμη ρητορική από τον Ρώσο πρόεδρο, πρέπει να πάρουμε τα μέτρα μας», είπαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Μα ο Πούτιν απάντησε στους Ευρωπαίους με τα δικά τους λόγια. Την προηγούμενη βδομάδα πολλοί αξιωματούχοι από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες είχαν ξεκινήσει αυτόν τον χορό. Άλλος είπε ότι ίσως περάσαμε το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι, άλλος προέβλεψε πόλεμο με τη Ρωσία μέχρι το 2028, άλλος ανακοίνωσε ότι ήδη είμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία, άλλος προέτρεψε τους πολίτες να ετοιμάζονται για το μοιραίο, άλλος κάλεσε τους Ευρωπαίους να συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι μπορούν να δουν τα παιδιά τους σε φέρετρα, άλλος ζήτησε από τις κοινωνίες να μη διαμαρτυρηθούν αν δουν να κόβονται οι κοινωνικές δαπάνες για να εξοικονομηθούν πόροι για τους εξοπλισμούς.

Αυτό που έκαναν όλοι αυτοί το έκανε ο Πούτιν λίγες μέρες αργότερα. Τι περίμεναν δηλαδή; Να σιωπήσει;

No farmers, no food, no future

 «Χρωστάω, χρωστάω παντού» – ο άνθρωπος που προπηλακίζουν οι δυνάμεις καταστολής με μια μονάχα λέξη περιέγραψε την δραματική πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή οι αγρότες σε ολόκληρη τη χώρα. Κι ενώ τα τρακτέρ κατακλύζουν τους ελληνικούς δρόμους, στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής αποκαλύπτονται εκατομμύρια επί εκατομμυρίων ευρώ που πάνε κι έρχονται σε λογαριασμούς, ζωντανά που πολλαπλασιάζονταν με μαγικό τρόπο, μητέρες που δωρίζουν στους γιους τους … Φεράρι, αγρότες που κερδίζουν ακαταπαύστως το τζόκερ.

Καθώς ξεδιπλώνεται μπροστά μας ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα των τελευταίων χρόνων, αγρότες και κτηνοτρόφοι αντιμετωπίζουν μια τέλεια καταιγίδα. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ και οι παράνομες επιδοτήσεις είναι μονάχα η κορυφή ενός παγόβουνου που χρόνια τώρα πλησίαζε τον κόσμο της υπαίθρου απειλητικά και, τώρα πια, τον οδηγεί σε ναυάγιο. Στον βυθό που οδηγείται ο πρωτογενής τομέας ωστόσο συμπαρασυρόμαστε όλοι – είναι αυτονόητο πως «no farmers, no food, no future».

Αισθητά κάτω από τα επίπεδα του 2009 το εισόδημα των νοικοκυριών

Αισθητά χαμηλότερα από το επίπεδο του έτους 2009 βρίσκεται το πραγματικό εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών, με την Ελλάδα να είναι η μοναδική χώρα μεταξύ εκείνων που επλήγησαν από την κρίση χρέους η οποία δεν έχει ανακτήσει τις απώλειες της μνημονιακής περιόδου.

Σύμφωνα με τη μελέτη του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) το πραγματικό εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών παρέμενε, το 2024, κατά 15% χαμηλότερο από το έτος 2009, την παραμονή της ένταξης της Ελλάδας στον Μηχανισμό Στήριξης.

Η μελέτη εξετάζει την εξέλιξη του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών την περίοδο 2004-2024 στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες που βρέθηκαν σε οικονομική κρίση (Ισπανία, Ιταλία, Ιρλανδία, Κύπρος και Πορτογαλία). Η Ελλάδα και οριακά η Ιταλία είναι οι μόνες χώρες της κρίσης που δεν έχουν επανέλθει στα της προ κρίσης επίπεδα πραγματικού εισοδήματος.

Ψίχουλα για τους συνταξιούχους και το 2026

Με χοντροκομμένα ψέματα εμπαίζει η κυβέρνηση τους συνταξιούχους υποστηρίζοντας ότι με το 2,4% αύξηση από την 1η Ιανουαρίου του 2026 θα ενισχυθούν τα εισοδήματα φτώχειας, καθώς το 1,1 εκατομμύριο συνταξιούχοι με μέσο όρο κύριας στα 701 ευρώ θα δουν μόλις 16,82 ευρώ τον μήνα επιπλέον στους λογαριασμούς τους.

Η λεηλάτηση των συνταξιούχων όμως συνεχίζεται, καθώς οι ετήσιες απώλειες παραμένουν στα 3,5 δισ. ευρώ.

Όπως αναφέρει η Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ), ο κρατικός προϋπολογισμός του 2026 στερεί από τους συνταξιούχους 888 εκατ. ευρώ λόγω της εισφοράς υπέρ ΕΑΣ, 500 εκατ. ευρώ για προσωπική διαφορά και 2,2 δισ. ευρώ εισφορά υπέρ υγείας (6%), που αφορά περισσότερες από 5 εκατ. συνταξιοδοτικές παροχές.

Έρχονται να προστεθούν στα 130 δισ. ευρώ που οι συνταξιούχοι έχουν χάσει την τελευταία δεκαπενταετία, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΝΥΠΕΚΚ και καθηγητή Αλέξη Μητρόπουλο. 

«Ανάγκη μιας νέας μεταπολίτευσης»

Ο Αλέξης Τσίπρας στη παρουσίαση της «Ιθάκης» είπε  τη φράση που απαντάει στο βασικό πολιτικό και θεσμικό πρόβλημα της χώρας: Υπάρχει «ανάγκη μιας Νέας Μεταπολίτευσης».

Στην πιο απλή του ερμηνεία, ο όρος αυτός σημαίνει αλλαγή πολιτικού καθεστώτος. Η πολιτεία που οικοδομήθηκε μετά το ’74 βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Σήμερα οι πυλώνες της δημοκρατίας χάνουν διαρκώς την αξιοπιστία τους και δεν εμπνέουν καμία εμπιστοσύνη στους πολίτες.

Το πολιτικό σύστημα, η Βουλή, η Δικαιοσύνη και φυσικά η κυβέρνηση έχουν απονομιμοποιηθεί στη συνείδηση των πολιτών χωρίς να προβάλλει καμιά αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Η χώρα βυθίζεται διαρκώς σε ένα τέλμα και καμία διαχειριστική λογική δεν μπορεί να τη βγάλει από αυτό. Βρισκόμαστε σε μια κρίση που μετατρέπεται σε σήψη.

Κατά συνέπεια μια νέα μεταπολίτευση χρειάζεται και είναι αναγκαία όσο ποτέ. Πρέπει όμως να την ορίσουμε. Να της δώσουμε περιεχόμενο. Να αποκτήσει ουσία και να μετατραπεί σε πολιτικό πρόγραμμα και κίνημα που θα ενεργοποιήσει κοινωνικές δυνάμεις και θα κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Η Ιστορία διδάσκει

Οι διαχωριστικές γραμμές στην πολιτική γεωγραφία και στις κοινωνικές αναφορές δεν αφορούν την τακτική κάθε κόμματος, αλλά την ουσία της στρατηγικής του. Αν η βελόνα δείχνει προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά δεν είναι θέμα τακτικής, είναι στρατηγική επιλογή.

Αν οι πολιτικές συμμαχίες αντιμετωπίζονται ως τακτική, όλοι μπορούν υπό προϋποθέσεις να συμπράξουν με όλους, αφού υποχωρούν οι κοινωνικές αναφορές και πάει περίπατο οποιαδήποτε συζήτηση για ιδεολογία και διαχωριστικές γραμμές.

Η Ιστορία διδάσκει ότι η πολιτική ηγεμονία του μεγάλου ΠΑΣΟΚ της Μεταπολίτευσης βασίστηκε στη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε δύο παρατάξεις: τη Δεξιά και την ευρεία δημοκρατική παράταξη.

Οι ίσες αποστάσεις αποτελούν ίσως βολική απάντηση για να μη διαταραχθούν εσωκομματικές ισορροπίες αλλά καθηλώνουν στη σημερινή μικρή εκλογική του δύναμη.