Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής κακοποίησης η χθεσινή 19η Νοέμβρη και Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του παιδιού η σημερινή 20η Νοέμβρη
- 1300 κακοποιημένα παιδιά τους τελευταίους 10 μήνες φιλοξενήθηκαν σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας
- 10-12 παιδιά το χρόνο φιλοξενούνται με εισαγγελική εντολή στο ΓΝ Ηλείας προερχόμενα από κακοποιητικά περιβάλλοντα ή εγκατάλειψη από τους γονείς
- H Συνηγόρου του παιδιού κ. Θεώνη Κουφονικολάκου απαντά σε 11 απλές συνηθισμένες ερωτήσεις εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών
Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής κακοποίησης η χθεσινή 19 Νοέμβρη και Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του παιδιού η σημερινή 20η Νοέμβρη, δύο ημερομηνίες έχουν καθιερωθεί με σκοπό οι Οργανισμοί σε παγκόσμιο επίπεδο να συνεργαστούν για την υπεράσπιση του παιδιού και την προστασία των δικαιωμάτων του.
Η 20η Νοεμβρίου αποτελεί μια «ομπρέλα» αφιερωμένη στα παιδιά, καθώς είναι η μέρα διακήρυξης και υπογραφής της σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου του 1989.Τα 54 άρθρα της Συνθήκης αναφέρονται στα δικαιώματα των παιδιών και επικυρώθηκαν από 193 κράτη. Στην Ελλάδα, η Σύμβαση κυρώθηκε στις 2 Δεκεμβρίου του 1992 με τον Ν.2101/92 και περιλαμβάνει τρεις μεγάλες κατηγορίες δικαιωμάτων:
Προστασία (από κάθε μορφής κακοποίηση, εκμετάλλευση, διάκριση, ρατσισμό, κ.λπ.)
Παροχές (δικαίωμα στην εκπαίδευση, την υγεία, την πρόνοια, την ψυχαγωγία, κ.λπ.)
Συμμετοχή (δικαίωμα στην έκφραση γνώμης, την πληροφόρηση, τον ελεύθερο χρόνο, κ.λπ.).
Η παιδική κακοποίηση αποτελεί την σοβαρότερη ίσως παράμετρο παραβίασης των δικαιωμάτων του παιδιού, συχνό και σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο του αιώνα μας και έναν από τους βασικότερους παράγοντες παιδικής θνησιμότητας. Τα παιδιά συνήθως κακοποιούνται μέσα στην ίδια τους την οικογένεια ή από άτομα που γνωρίζουν στο ευρύτερο περιβάλλον τους και σπανιότερα από αγνώστους αλλά και μέσα στο σχολείο πλέον όπου η ενδοσχολική βία γνωρίζει μεγάλη έξαρση.
Την πιο σκοτεινή πλευρά της κοινωνίας μας βιώνουν τα μικρά παιδιά που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία της χώρα μας, κακοποιημένα από τους ίδιους τους γονείς τους ή το στενό τους περιβάλλον τους. Οι αριθμοί σοκάρουν καθώς αποκαλύπτουν το μέγεθος του προβλήματος της ενδοοικογενειακή βίας και όχι μόνο, που φαίνεται ότι έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Μια βόλτα στα παιδιατρικά νοσοκομεία είναι αρκετή για να διαπιστώσει κάνεις ότι είναι γεμάτα από κακοποιημένα παιδιά όλων των ηλικιών, που φιλοξενούνται στις παιδιατρικές κλινικές επειδή δεν υπάρχουν κοινωνικές δομές να τα αναλάβουν. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεκάδες παιδιά παραμένουν στα νοσοκομεία για πολλούς μήνες, διαταράσσοντας τη λειτουργία των κλινικών και στερώντας κρεβάτια από άρρωστα παιδιά. Παράλληλα τα ίδια τα θύματα βιώνουν ένα δεύτερο τραύμα από την αδυναμία του κράτους να τα προστατεύσει.
Τα στοιχεία σοκάρουν. Μόνο φέτος, το 2025 στα δύο μεγάλα παιδιατρικά νοσοκομεία της Αττικής – Παίδων Αγλαΐα Κυριακού και Παίδων Αγίας Σοφίας – φιλοξενήθηκαν 400 κακοποιημένα παιδιά με εισαγγελική εντολή και 1.300 τους τελευταίους δέκα μήνες σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Σήμερα, 26 κακοποιημένα παιδιά παραμένουν στα νοσοκομεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να φαίνεται λύση σε προνοιακές δομές. Τα παραπάνω στοιχεία σοκ αναφέρει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Δημόσιων Νοσοκομείων (ΠΟΕΔΗΝ) Μιχάλης Γιαννάκος, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης των Παιδιών.
Στο «Αγλαΐα Κυριάκου» και το «Αγία Σοφία» νοσηλεύτηκαν 400 παιδιά. Στο Παίδων Πεντέλης φιλοξενήθηκαν 65 παιδιά, στο Καραμανδάνειο Πάτρας 93, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ρίου 13 παιδιά, Αντίστοιχα περιστατικά καταγράφονται και σε νοσοκομεία άλλων περιοχών.
Τι επισημαίνει ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ: “Δεν υπάρχουν δομές Πρόνοιας για τα παιδιά”
«Είναι γροθιά στο στομάχι για την κοινωνία μας», σχολιάζει ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ κ. Γιαννάκος σε σχετικό δημοσίευμα στο «Ποντίκ騻. «Έρχονται κακοποιημένα παιδιά από κάθε είδους κακοποίηση με εισαγγελική εντολή στα παιδιατρικά νοσοκομεία και τις παιδιατρικές κλινικές των γενικών Νοσοκομείων για εξετάσεις. Διαπιστώνουμε ότι είναι καλά στην υγεία τους και όμως παραμένουν στα νοσοκομεία για μεγάλο χρονικό διάστημα ελλείψει προνοιακών μονάδων», αναφέρει.
Ο κ. Γιαννάκος καταγγέλλει ότι το κράτος κοινωνικής προστασίας «δεν υπάρχει. Οι δημόσιες προνοιακές δομές παραμένουν υποστελεχωμένες και πολλές θέσεις φιλοξενίας είναι κλειστές λόγω έλλειψης προσωπικού». Η εικόνα είναι αποκαρδιωτική: τα νοσοκομεία δεν είναι χώροι φύλαξης παιδιών. Η παραμονή τους για μήνες δεν τους προσφέρει θεραπεία ή επανένταξη, αλλά διακόπτει σχολεία, φροντιστήρια και δραστηριότητες και αφήνει ανεξίτηλα τα τραύματα της κακοποίησης, προσθέτει ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ.
«Τα νοσοκομεία δεν πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν ως προσωρινά καταφύγια για τα θύματα κακοποίησης, τα παιδιά χρειάζονται προστασία, φροντίδα και δικαίωμα σε μια κανονική παιδική ηλικία», καταλήγει ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ.
Σ. Πολίτης- Διοικητής του Γ.Ν Ηλείας: «Στο Νοσοκομείο Πύργου φιλοξενούνται κάθε χρόνο 10-12 παιδιά που προέρχονται από κακοποιητικό περιβάλλον ή εγκατάλειψη»
Εξαίρεση αυτού του φαινομένου απομάκρυνσης των παιδιών από το οικογενειακό περιβάλλον και φιλοξενίας τους σε κάποιο κοντινό Νοσοκομείο με παιδιατρική κλινική, δεν αποτελεί το Γ.Ν Ηλείας. Στο Νοσοκομείο του Πύργου φέτος με εισαγγελική εντολή φιλοξενήθηκαν το τελευταίο διάστημα πέντε παιδιά- δύο αδέλφια και τρια αδέλφια.-. Τα δύο αδέλφια βρίσκονται πλέον σε ανάδοχη οικογένεια εκτός Ηλείας και τα τρία αδέλφια βρίσκονται κοντά στους γονείς με επίβλεψη από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Και αυτές είναι οι περιπτώσεις που έγιναν γνωστές προς τα έξω αλλά υπάρχουν και άλλες ακόμα που δεν έχουν δημοσιοποιηθεί.
«Τα φαινόμενα αυτά- αναφέρει ο Διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Ηλείας μέσα στο χρόνο είναι επαναλαμβανόμενα καθώς συχνά φιλοξενούμε παιδιά που προέρχονται από ένα κακοποιητικό συνήθως περιβάλλον είτε από εγκατάλειψη, κατόπιν εισαγγελικής εντολής. Φιλοξενούνται λοιπόν κατ΄ανάγκη στην παιδιατρική κλινική που παρότι ο ρόλος μας είναι άλλος, εμείς είμαστε νοσηλευτική δομή υγείας και όχι ίδρυμα, αλλά λόγω εμπειρίας οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό προσαρμόζονται στις ανάγκες των παιδιών. Κάθε χρόνο φιλοξενούμε περίπου 10-12 παιδιά από πέντε μέρες έως και μήνες σε κάποια συγκεκριμένη περίπτωση, με εντολή εισαγγελέα περιμένοντας να δουν οι αρμόδιες υπηρεσίες που θα πάνε αυτά τα παιδάκια. Και τώρα που μιλάμε, φιλοξενούμε στην παιδιατρική κλινική ξανά ένα 11χρονο παιδάκι από την περιοχή του δήμου Ήλιδας επίσης με εισαγγελική εντολή. Και θέλω να πω δεν είναι ανάγκη να είσαι επιστήμονας για να καταλάβεις ότι η μακρά παραμονή των παιδιών σε ένα νοσοκομείο επιβαρύνουν την ψυχολογία ενός μικρού παιδιού. «
Σε ερώτησή μας προς τον Διοικητή εάν στο Νοσοκομείο Πύργου έρχονται παιδιά με σημάδια κακοποίησης τόνισε ότι είναι πολύ σπάνιες αυτές οι περιπτώσεις, τα παιδιά που έρχονται είναι για προσωρινή φιλοξενία καθώς απομακρύνονται από το κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον με εισαγγελική εντολή μέχρι να αποφασιστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες ποιος θα είναι ο προορισμός τους.
H Συνηγόρου του παιδιού κ. Θεώνη Κουφονικολάκου απαντά σε 11 απλές συνηθισμένες ερωτήσεις εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών
Η αναγνώριση και διαχείριση της ενδοοικογενειακής βίας στο σχολείο
Η ενδοοικογενειακή βία που αφήνει το «αποτύπωμά» της σε ένα παιδί, μπορεί να αναγνωριστεί και μέσα στο σχολικό περιβάλλον κυρίως από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς είτε να πέσει στην αντίληψη ενός άλλου γονέα . Η Συνήγορος του παιδιού κ. Θεώνη Κουφονικολάκου σε ανάρτησή της στα social απαντά σε 11 συνηθισμένες ερωτήσεις εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, σχετικά με την αναγνώριση και διαχείριση της ενδοοικογενειακής βίας στο σχολείο και δίνει απλές απαντήσεις τους υπό το πρίσμα της νομοθεσίας:
1. Τι να κάνω εάν πληροφορηθώ με οποιονδήποτε τρόπο ή διαπιστώσω ενδείξεις ενδοοικογενειακής βίας σε παιδί;
Το αναφέρω στις αρμόδιες αρχές (κυρίως στην Εισαγγελία Ανηλίκων/Πρωτοδικών ενώ σε επείγουσες περιπτώσεις και στην Αστυνομία). Η πρόβλεψη είναι αυστηρή, λόγω των καταγεγραμμένων καταστροφικών επιπτώσεων της ενδοοικογενειακής βίας στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και (συνακόλουθα) στην κοινωνική συνοχή.
2. Πώς προστατεύομαι από τις νομικές ενέργειες σε βάρος μου;
Το άρθρο 23 παρ. 2 του ν.3500/06 πλέον προβλέπει ότι οι επαγγελματίες που προβαίνουν σε αναφορά εγκλήματος ενδοοικογενειακής βίας δεν εγκαλούνται, δεν ενάγονται, δεν διώκονται πειθαρχικά, δεν απολύονται, ούτε υφίστανται άλλου είδους κυρώσεις ή δυσμενή μεταχείριση, για το περιστατικό που ανέφεραν, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, παρά μόνο εάν προέβησαν εν γνώσει τους σε αναληθή αναφορά. Με λίγα λόγια έχει θεσμοθετηθεί νομική προστασία για τους επαγγελματίες που αναφέρουν τέτοια περιστατικά.
3. Αν όμως αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει πράγματι ενδοοικογενειακή βία, τότε δεν είμαι ευάλωτος/η σε τέτοιες ενέργειες;
Όχι. Η νομική προστασία παρέχεται ανεξαρτήτως της επιβεβαίωσης του περιεχομένου της αναφοράς.
4. Αν η διευθύντρια/ο διευθυντής δεν συμφωνεί με την υποβολή αναφοράς;
Η συμμετοχή των διευθυντριών/διευθυντών στη διαδικασία δεν προβλέπεται πλέον στη διαδικασία. Θα πρέπει να ενημερωθούν αλλά εάν δεν συμφωνούν με τη διαβίβαση, υπάρχει νομική υποχρέωση του κάθε επαγγελματία να προχωρήσει στην αναφορά. Διαφορετικά είναι εκτεθειμένος/η πειθαρχικά (και όχι μόνο).
5. Μα δεν παρακάμπτω έτσι τη διοικητική ιεραρχία;
Όχι. Η αναφορά περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας είναι διακριτή από τις διοικητικές διαδικασίες της μονάδας.
6. Αν δεν είμαι σίγουρος/η ότι η μαθήτρια/ο μαθητής κακοποιείται, μπορώ να κάνω μία έρευνα (π.χ. να καλέσω τους γονείς να τους ρωτήσω αν χτυπούν το παιδί τους;)
Όχι. Η έρευνα θα γίνει από αρμόδια υπηρεσία. Συνήθως οι αρμόδιοι/αρμόδιες Εισαγγελείς, δίνουν εντολή διεξαγωγής έρευνας συνθηκών διαβίωσης στην κοινωνική υπηρεσία του δήμου κατοικίας του παιδιού. Η κ.υ. αφού ολοκληρώσει την έρευνα διατυπώνει εισήγηση για τη λήψη ή μη πρόσφορων μέτρων για την οικογένεια.
7. Να θέσω το ζήτημα στον σύλλογο διδασκόντων να το συζητήσουμε και να αποφασίσουμε όλοι μαζί;
Όχι, δεν προβλέπεται τέτοια διαδικασία, ενώ εξάλλου ενέχει τον κίνδυνο διαρροής δεδομένων του παιδιού σε πρόσωπα που δεν έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε αυτά.
8. Αν το παιδί μου ζητήσει να κρατήσω μυστική την πληροφορία, τότε τι κάνω;
Αποφεύγω να δώσω τέτοια υπόσχεση. Εξηγώ στο παιδί, έντιμα, ότι εάν η πληροφορία αφορά τη ζωή και την υγεία του, δεν μπορούν να κρατηθούν τέτοια μυστικά. Αν προστατεύσω το μυστικό, εκθέτω το παιδί σε κίνδυνο και αν δεν το πράξω, ενώ το υποσχέθηκα, διαρρηγνύω τη σχέση εμπιστοσύνης του με τον κόσμο των ενηλίκων. Η ειλικρίνεια προς το παιδί είναι ένδειξη του σεβασμού της προσωπικότητάς του και συγχρόνως μία πολλά υποσχόμενη αφετηρία για την συνεργασία μαζί του.
9. Μα καταγγέλλοντας τους γονείς, δεν υπονομεύω τη σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους;
Οι επαγγελματίες των σχολείων δεν καταγγέλλουν ποτέ, απλώς αναφέρουν, με γνώμονα την προστασία του συμφέροντος του παιδιού, που αποτελεί το πρώτιστο μέλημα της πολιτείας (άρθρο 3 ΔΣΔΠ, όπως κυρώθηκε από τον ν. 2101/92). Ωστόσο οφείλω να είμαι ειλικρινής απέναντι στους γονείς, ήδη από την αρχή της χρονιάς. Στη βάση της εισαγωγικής συζήτησης για άλλα θέματα (κανονισμός, προσδοκίες, όρια, συμβόλαιο κλπ.) μπορώ να εξηγήσω ότι το σχολείο έχει αυτή την υποχρέωση, ώστε να τροφοδοτήσω, μεταξύ άλλων, ανοιχτές συζητήσεις στην σχολική κοινότητα για την πρόληψη της κακοποίησης. Μπορώ επίσης να επενδύσω πιο συγκροτημένα στην πρόληψη, οργανώνοντας συναντήσεις, βιωματικές δράσεις ενάντια στην κακοποίηση (μιλώντας για διαφορετικές εκφάνσεις της βίας π.χ. σωματική τιμωρία, ψυχολογική κακοποίηση) και σε συνεργασία με άλλους φορείς και υπηρεσίες. Πάντα είναι καλό να αποφεύγω τις «διδακτικές» εισηγήσεις ειδικών στη διαδρομή αυτή και να προτιμώ τις βιωματικές προσεγγίσεις.
10. Πώς μπορώ να μάθω τις ενδείξεις της κακοποίησης; Δεν έχω σχετική επιμόρφωση…
Συνεκτική επιμόρφωση θα έπρεπε να παρέχεται σε όλους τους επαγγελματίες του πεδίου για τον σκοπό αυτό, αλλά υπάρχουν δύο εξαιρετικά πρωτόκολλα που βοηθούν πολύ (παρατίθενται και τα δύο στα σχόλια):
• Πρωτόκολλο Διερεύνησης, Διάγνωσης και Διαχείρισης Κακοποίησης και Παραμέλησης Παιδιών του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού (ιδανικό για τους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς)
• Οδηγός για την αναγνώριση και τη διαχείριση περιστατικών κακοποίησης και παραμέλησης από τον/την Εκπαιδευτικό» (Εγχειρίδιο Όλγας Θεμελή & Μαρίας Παναγιωτάκη)
11. Μετά την αναφορά, μπορώ να μάθω τι έγινε με την υπόθεση, ώστε να γνωρίζω και τι μέτρα να λάβω για το παιδί;
Δυστυχώς, ελλείψει συγκεκριμένης πρόβλεψης για τη διασύνδεση των υπηρεσιών (κοινωνικών, εκπαιδευτικών, υγείας και δικαιοσύνης) και δεδομένου ότι -παρά τις προσπάθειες του Συνηγόρου- δεν υπάρχει ακόμη ενιαία πολιτική και πρωτόκολλα για την παιδική προστασία, οι εισαγγελίες και κοινωνικές υπηρεσίες δεν επικοινωνούν συνήθως με το σχολείο. Ωστόσο, εάν υπάρχει ανάγκη μπορεί να επιδιωχθεί συνάντηση με την εισαγγελία, ενώ εάν καλλιεργηθεί από την αρχή της χρονιάς μία καλή σχέση/επαφή με την κοινωνική υπηρεσία του δήμου του σχολείου, μπορεί να επιδιωχθεί συνεργασία με εκείνη στη βάση του συμφέροντος του παιδιού
