Σκάκι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη
Ο ΟΗΕ αναγνωρίζει πως ο αθλητισμός, οι τέχνες και η σωματική δραστηριότητα διαθέτουν μια μοναδική ικανότητα: να ανατρέπουν στερεότυπα, να κάμπτουν προκαταλήψεις, να μεταβάλλουν συμπεριφορές. Εμπνέουν, ενώνουν, γκρεμίζουν φυλετικά και πολιτικά τείχη, καταπολεμούν τις διακρίσεις και λειτουργούν κατευναστικά σε συγκρούσεις. Συνεπώς, συμβάλλουν ουσιωδώς στην προώθηση της εκπαίδευσης, της βιώσιμης ανάπτυξης, της ειρήνης, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής ένταξης και της υγείας, σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Το σκάκι συγκαταλέγεται ανάμεσα στα αρχαιότερα παιχνίδια στρατηγικής και πνευματικής καλλιέργειας, ενσωματώνοντας στοιχεία αθλητισμού, επιστημονικής σκέψης και τέχνης. Πρόκειται για μια προσιτή και καθολικά προσβάσιμη δραστηριότητα, ανεξαρτήτως γλώσσας, ηλικίας, φύλου, φυσικής ικανότητας ή κοινωνικής προέλευσης. Η εκ φύσεως συμπεριληπτική του φύση επιτρέπει σε όλους να συμμετάσχουν ισότιμα.
Ως παγκόσμιο παιχνίδι, το σκάκι προάγει την ευγενή άμιλλα, την αμοιβαία αποδοχή και τον σεβασμό, διαμορφώνοντας ένα κλίμα ανεκτικότητας και ενσυναίσθησης μεταξύ λαών και εθνών. Μέσω του σκακιού, μπορούν να καλλιεργηθούν αξίες ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (Ατζέντα 2030), όπως η ενίσχυση της εκπαίδευσης, η έμφυλη ισότητα και η ενδυνάμωση γυναικών και κοριτσιών, καθώς και η προώθηση της ένταξης, της ανοχής και της αμοιβαίας κατανόησης.
Ιστορικό υπόβαθρο
Το σκάκι είναι επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής δύο παικτών, στο οποίο κάθε παίκτης κινεί διαφορετικά πιόνια – το καθένα με ιδιαίτερες δυνατότητες κίνησης – πάνω σε μία τετραγωνισμένη σκακιέρα, επιδιώκοντας την αιχμαλωσία του «βασιλιά» του αντιπάλου. Σήμερα, έχουν καταγραφεί πάνω από 2.000 παραλλαγές του παιχνιδιού.
Μία από τις επικρατέστερες θεωρίες εντοπίζει την απαρχή του σκακιού σε ένα πρώιμο παιχνίδι στρατηγικής ονόματι Τσατουράγκα (Chaturanga), το οποίο εμφανίστηκε στη Βόρεια Ινδία κατά την περίοδο της Αυτοκρατορίας των Gupta (~319–543 μ.Χ.) και διέσχισε τους Δρόμους του Μεταξιού μέχρι την Περσία.
Η λέξη Chaturanga, που σημαίνει «τέσσερις σχηματισμοί», παραπέμπει είτε στην κατηγοριοποίηση των στρατιωτικών μονάδων σε πεζικό, ιππικό, πολεμικοί ελέφαντες και άρματα – αντίστοιχα οι σημερινοί στρατιώτες, ίπποι, αξιωματικοί και πύργοι – είτε στο γεγονός ότι αρχικά το παιχνίδι παιζόταν από τέσσερις παίκτες. Όταν εισήχθη στη Σασσανιδική Περσία γύρω στο 600 μ.Χ., μετονομάστηκε σε Chatrang και αργότερα σε Shatranj. Η αρχαιότερη αναφορά στο παιχνίδι προέρχεται από περσικό χειρόγραφο της ίδιας περιόδου, όπου περιγράφεται η προσφορά του παιχνιδιού ως δώρο στον βασιλιά Χοσρόη Α’ (531–579 μ.Χ.) από πρεσβευτή των ινδικών βασιλείων.
Από εκεί, το παιχνίδι διείσδυσε στην Αραβική Χερσόνησο και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τον 10ο αιώνα, σημαντικοί Άραβες σκακιστές, όπως ο αλ-Σούλι και ο αλ-Λατζλάτζ, συγγράφουν εγχειρίδια στρατηγικής. Έναν αιώνα αργότερα, το σκάκι έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη και τη Ρωσία. Το περίφημο Libro de los Juegos (Βιβλίο των Παιχνιδιών), έργο του Αλφόνσου Ι΄ της Καστίλης τον 13ο αιώνα, περιγράφει μια εκδοχή του παιχνιδιού σχεδόν ταυτόσημη με το περσικό Shatranj.
Στις 12 Δεκεμβρίου 2019, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε επίσημα την 20ή Ιουλίου ως Παγκόσμια Ημέρα Σκακιού, τιμώντας την ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Σκακιού (ΔΟΣ) το 1924 στο Παρίσι. Υπό την πρωτοβουλία της ΔΟΣ, η 20ή Ιουλίου γιορτάζεται ως Διεθνής Ημέρα Σκακιού από το 1966.
Η θέσπιση αυτής της ημέρας από τα Ηνωμένα Έθνη όχι μόνο αναγνωρίζει τον ρόλο της ΔΟΣ στην ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας μέσω του σκακιού και της φιλικής συνύπαρξης των λαών, αλλά και προσφέρει μια εξαιρετική πλατφόρμα για την προώθηση του διαλόγου, της αλληλεγγύης και μιας κουλτούρας ειρήνης.
Το γνωρίζατε;
- Περίπου το 70% του ενήλικου πληθυσμού (σε δείγμα από ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ρωσία, Ινδία) έχει παίξει σκάκι κάποια στιγμή στη ζωή του, ενώ 605 εκατομμύρια ενήλικες το παίζουν τακτικά.
- Μαθηματικά, οι πιθανοί συνδυασμοί παρτίδων σκακιού υπερβαίνουν τον αριθμό των ατόμων στο Παρατηρήσιμο Σύμπαν.
- Είναι δυνατόν να κάνεις ματ στον αντίπαλο σε μόλις δύο κινήσεις.
