Για ημέρες, ο Ντόναλντ Τραμπ κρατούσε τον κόσμο σε αγωνία, δηλώνοντας ότι θα έδινε στο Ιράν διορία δύο εβδομάδων για να ενδώσει στις απαιτήσεις των ΗΠΑ. Όμως, το απόγευμα του Σαββάτου, πίσω από τις κλειστές πόρτες στο Νιου Τζέρσεϊ, ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε το τελικό «πράσινο φως»: η επίθεση ξεκινούσε. Στόχος, οι υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.
Όπως μεταδίδει η Wall Street Journal σύμφωνα με ανώτερο κυβερνητικό αξιωματούχο, «στόχος ήταν να αιφνιδιάσουμε». Αμέσως ξεκίνησε μια επιχείρηση που σχεδιαζόταν μυστικά για καιρό. Βομβαρδιστικά B-2 παραβίασαν τον ιρανικό εναέριο χώρο και έριξαν βόμβες bunker busters στο υπόγειο πυρηνικό συγκρότημα του Φορντόου.
Παράλληλα, αμερικανικά υποβρύχια εκτόξευσαν πυραύλους cruise κατά στόχων στο Ισφαχάν και στη Νατάνζ.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμα, ο Τραμπ χαρακτήρισε την επίθεση «εντυπωσιακή στρατιωτική επιτυχία», ισχυριζόμενος ότι οι ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις καταστράφηκαν «πλήρως και ολοκληρωτικά». Παρ’ όλα αυτά, ερωτήματα παραμένουν: καταστράφηκε πλήρως το ιρανικό πρόγραμμα; Πώς θα αντιδράσει το Ιράν;
Η Ιρανική Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας δήλωσε ότι δεν θα εγκαταλείψει το πυρηνικό της πρόγραμμα και υποσχέθηκε να συνεχίσει «την πρόοδο αυτής της εθνικής βιομηχανίας».
Το παρασκήνιο του αιφνιδιασμού Τραμπ
Ο Αμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ έχει εξουσιοδοτηθεί να συνομιλήσει με το Ιράν, καθώς ο Τραμπ διατηρεί ακόμη ελπίδες για διπλωματική επίλυση. Η απόφαση ελήφθη έπειτα από εβδομάδες διαβουλεύσεων στον Λευκό Οίκο και συντονισμού με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος είχε προηγηθεί με δική του αιφνιδιαστική επίθεση κατά του Ιράν.
Το βράδυ του Σαββάτου, ο Τραμπ δήλωσε ότι στόχος ήταν οι τρεις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν – Φορντόου, Νατάνζ και Ισφαχάν – και όχι η ηγεσία της χώρας. Παράλληλα, κυκλοφόρησαν φωτογραφίες του Προέδρου με κόκκινο καπέλο “Make America Great Again” στo war room.
Σύμφωνα με ανώτατους αξιωματούχους, ο στρατηγός της Αεροπορίας Νταν Κέιν ήταν ο «αρχιτέκτονας» της επιχείρησης. Ο Τραμπ μίλησε με τον Νετανιάχου αμέσως μετά, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να εκφράζει «τεράστια ευγνωμοσύνη».
Ο Τραμπ απείλησε με νέες, ακόμη μεγαλύτερες επιθέσεις εάν το Ιράν απαντήσει. «Θα υπάρξει είτε ειρήνη είτε τραγωδία για το Ιράν που δεν έχουμε ξαναδεί», δήλωσε.
Το Ισραήλ επιτέθηκε ταυτόχρονα σε πολεμικά πλοία και αποθήκες όπλων στο λιμάνι Μπαντάρ Αμπάς του Ιράν.
Η τελική απόφαση για την αμερικανική επίθεση ελήφθη το Σάββατο. «Δεν θα ξέρουμε με σιγουριά μέχρι το πρωί τι καταστράφηκε, αλλά πιστεύουμε ότι πετύχαμε όλους τους στόχους μας», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Ισραήλ – Ιράν: Πώς η επίθεση πρόλαβε την διπλωματία
Οι διαπραγματεύσεις των ΗΠΑ με το Ιράν, με στόχο τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, θεωρούνταν ευρέως ως σημαντικό μέσο για τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή. Κατέληξαν, όμως, να αποτελέσουν την τέλεια κάλυψη για την αιφνιδιαστική επίθεση του Ισραήλ.
Με τον έκτο γύρο συνομιλιών μεταξύ του απεσταλμένου της κυβέρνησης Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, και των Ιρανών να ήταν προγραμματισμένος για χθες Κυριακή στο Ομάν, αμερικανοί και ισραηλινοί αξιωματούχοι είχαν προειδοποιήσει για στρατιωτική δράση αν το Ιράν δεν συμφωνούσε να σταματήσει την παραγωγή σχάσιμου υλικού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πυρηνικά όπλα.
Το πρωί της Παρασκευής, ο Ντόναλντ Τραμπ ανάρτησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Εδωσα στο Ιράν την ευκαιρία να κάνουμε μια συμφωνία», αλλά «απλώς δεν μπόρεσε να την πετύχει». Ανέφερε πως οι ισραηλινές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν λόγω της αδιαλλαξίας της Τεχεράνης και κάλεσε τους Ιρανούς να συνάψουν συμφωνία για να μην πάθουν χειρότερα.
Οι δύο πλευρές ήταν σε σύγκρουση – οι ΗΠΑ επέμεναν ότι το Ιράν θα έπρεπε να σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου, το οποίο η Τεχεράνη αρνούνταν κατηγορηματικά. Την Πέμπτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον και η Τεχεράνη ήταν «αρκετά κοντά σε μια πολύ καλή συμφωνία», αλλά ότι το Ιράν θα έπρεπε να κάνει περαιτέρω υποχωρήσεις για να αποφύγει τη σύγκρουση. Λίγες ώρες αργότερα, το Ισραήλ έπληξε στόχους σε διαδοχικά κύματα σε όλο το Ιράν. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αποστολή Γουίτκοφ συνέβαλε καθοριστικά στον αιφνιδιασμό» δήλωσε ο Ντένις Ρος, πρώην ανώτατος αξιωματούχος αρμόδιος για θέματα Μέσης Ανατολής σε Δημοκρατικές και Ρεπουμπλικανικές κυβερνήσεις. «Οι Ιρανοί υπέθεταν ότι το Ισραήλ δεν θα επιτίθετο όσο διαρκούσαν οι συνομιλίες».
Τι πέτυχαν τελικά οι Αμερικανοί χτυπώντας το Ιράν
Τα τελευταία στρατιωτικά πλήγματα στο πυρηνικό συγκρότημα του Ιράν στο Ισφαχάν έπληξαν έξι κτίρια, ενώ άλλα τέσσερα είχαν καταστραφεί προηγούμενα. Ωστόσο, τα κτίρια περιείχαν μικρές ή μηδενικές ποσότητες πυρηνικού υλικού, ανέφερε σε ανακοίνωσή του, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ, IAEA).
«Οι εγκαταστάσεις που στοχοποιήθηκαν δεν περιείχαν πυρηνικό υλικό ή μικρές ποσότητες φυσικού ή χαμηλής περιεκτικότητας εμπλουτισμένου ουρανίου. Έτσι, η ραδιενεργή μόλυνση είναι περιορισμένη στα κτίρια που υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν», σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ.
