Του Περικλή Καπετανόπουλου*

Τη νύκτα της 20ης προς 21η Απριλίου ομάδα ( Χούντα) 15 επίορκων συνταγματαρχών και ενός ταξιάρχου, προβαίνει σε ανοικτό στρατιωτικό πραξικόπημα.

Καταλαμβάνει με στρατιωτικές μονάδες, σύμφωνα με το σχέδιο “Προμηθεύς” που είχε εκπονήσει, τα νευραλγικά σημεία για την επικράτηση του κινήματος. Θέτει σε εφαρμογή με πλαστογραφημένη απόφαση του Βασιλιά και της Κυβέρνησης, την χώρα σε κατάσταση πολιορκίας με βάση τον νόμο ΔΞΘ του 1912 και επιβάλλει τον Στρατιωτικό Νόμο  Ο Πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος και τα μέλη της Κυβέρνησης της ΕΡΕ συλλαμβάνονται, με εξαίρεση τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης Γ. Ράλλη που διαφεύγει και προσπαθεί να κινήσει τον κρατικό μηχανισμό και τμήματα Στρατού εναντίον των πραξικοπηματιών. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος οδηγείται στο Πεντάγωνο όπου, παρά τη γνώμη του κρατούμενου Πρωθυπουργού, αποδέχεται τελικά τη δημιουργηθείσα κατάσταση και παρά το Σύνταγμα, ορκίζει στις 7 το απόγευμα 5μελή “Κυβέρνηση” με “Πρωθυπουργό” τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κων. Κόλλια και “αντιπρόεδρο” και “υπουργό Εθνικής Αμύνης” τον αρχηγό του Επιτελείου Στρατού στρατηγό Γρ, Σπαντιδάκη.

Στην πρώτη χουντική “Εθνικήν Κυβέρνηση”, τα βασικά Υπουργεία Προεδρίας Εσωτερικών και Συντονισμού καταλαμβάνουν αντίστοιχα οι επικεφαλής της Χούντας Συνταγματάρχης Γεωρ. Παπαδόπουλος, ταξίαρχος Στ. Παττακός συνταγματάρχης Νικ. Μακαρέζος. Τελικά η “επαναστατική κυβέρνηση” συμπληρώνεται την επομένη με υπέργηρους πρώην δικαστικούς και κάποιους, άγνωστους στους πολλούς, Ιδιωτικούς Υπαλλήλους καθώς και έναν πρέσβη ως “υπουργό εξωτερικών”.

“Γενικοί Γραμματείς” στα νευραλγικά Υπουργεία τοποθετούνται άλλα μέλη της ομάδας των πραξικοπηματιών,που έχουν και την πραγματική εξουσία ως μέλη του “επαναστατικού συμβουλίου”. Ταυτόχρονα διενεργούνται μαζικές συλλήψεις περίπου 8..000 αριστερών πολιτών και πολιτικών, οι οποίοι οδηγούνται με τη βία στον Ιππόδρομο του Φαλήρου και στο γήπεδο της ΑΕΚ. Επίσης συλλαμβάνονται πολλοί από τους αστούς πολιτικούς που κρίνονται επικίνδυνοι για το καθεστώς. Οδηγούνται στο Στρατόπεδο Τεθωρακισμένων στο Γουδί, ή παραμένουν σε κατοίκον περιορισμό. Τα βασικά άρθρα του Συντάγματος αναστέλλονται ενώ έκτακτα μέτρα καταστολής επιβάλλοντα. Σε αυτά περιλαμβάνονται: χιλιάδες αυθαίρετες συλλήψεις σε όλη τη χώρα, απαγόρευση συγκεντρώσεων και κυκλοφορίας, συγκρότηση Εκτάκτων Στρατοδικείων, προληπτική λογοκρισία, απαγόρευση κυκλοφορίας αριστερών εντύπων και εφημερίδων (Αυγή), διάλυση πάνω από 430 συνδικαλιστικών οργανώσεων, αποστράτευση περίπου 400 αξιωματικών του στρατού ξηράς, όλη η ηγεσία του πολεμικού ναυτικού – η οποία είχε επιχειρήσει να κινηθεί εναντίον των πραξικοπηματιών – και τα 9/10 των ανώτερων αξιωματικών της αεροπορίας, αντίστοιχες απολύσεις στην Δημόσια Διοίκηση, ανακρίσεις, βασανισμοί, εξορίες…

Η εκδότρια της εφημερίδας “Καθημερινή”, Ελένη Βλάχου, είναι η μόνη από τους αστούς εκδότες που αναστέλλει την έκδοση της εφημερίδας της. Ξεσπούν οι πρώτες δυναμικές εκδηλώσεις ενάντια στο επιβληθέν καθεστώς στα Γιάννενα και στο Ηράκλειο της Κρήτης και οι δυο καταλήγουν σε σφοδρές συγκρούσεις με την αστυνομία και συλλήψεις. Στις 25 Απριλίου δολοφονείται εν ψυχρώ από αστυνομικό στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, μπροστά στα μάτια εκατοντάδων συλληφθέντων συντρόφων του, ο πολιτικός κρατούμενος Παναγιώτης Ελλής, είχαν προηγηθεί άλλα δυο θύματα, η Μαρία Καλαβρού και ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής. Στις 26, ξεκινά μεταφορά των κρατουμένων σε τόπους εξορίας.

Επιλέγεται η ακατοίκητη νήσος Γυάρος όπου βρίσκονται από παλιότερα κτήρια φυλακών, το πλήθος των κρατουμένων είναι όμως πολύ μεγάλο, έτσι δημιουργούνται γύρω από αυτό πρόχειρες κατασκηνώσεις κρατουμένων, αργότερα θα χρησιμοποιηθούν για τον ίδιο σκοπό και εγκαταστάσεις στη νήσο Λέρο. Αρχίζουν να ιδρύονται οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις από στελέχη της αριστεράς αλλά και του κεντρώου χώρου που είχαν διαφύγει τη σύλληψη. Στα τέλη Απριλίου κεντροαριστεροί διανοούμενοι του Ομίλου Αλ.Παπαναστα σίου συγκροτούν την αντιστασιακή οργάνωση ‘Δημοκρατική ¶μυνα’ Στις 30, ομάδα Λαμπράκηδων ιδρύουν το “Πατριωτικό Μέτωπο” (μεταξύ τους οι Μ.Θεοδωράκης, Α.Μανωλάκος, Χρ. Μίσσιος, Γ. Βότσης, Θ. Μπανούσης) το οποίο αργότερα μετονομάζεται σε “Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο”, το γνωστό Π.Α.Μ. και κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο εφημερίδας του υπό τον τίτλο “Νέα Ελλάδα”.

Από την καταγραφή του Συλλόγου Φυλακισθέντων και εξορισθέντων 1967-1974