Με την εκταμίευση χθες της τελευταίας δόσης των 15 δις του τρίτου προγράμματος στήριξης ουσιαστικά πέφτει η αυλαία της μνημονιακης εποχής. Λίγες ημέρες απομένουν πριν από την τελική έξοδο από έναν εφιάλτη που κράτησε οκτώ χρόνια. Ο κύκλος των μνημονίων άνοιξε με την Ελλάδα -συμπαρασύροντας Ιρλανδία, Πορτογαλία και Κύπρο- και κλείνει ξανά με την Ελλάδα.
Στις 20 Αυγούστου γυρίζουμε σελίδα; Υπό μία έννοια ναι, καθώς επισήμως η Ελλάδα ολοκληρώνει το τρίτο πρόγραμμα στήριξης. Το τέλος εποχής των μνημονίων ήταν η καλύτερη αφορμή για τον επίτροπο Πιερ Μοσκοβισί να προβεί σε εκτενή απολογισμό της ελληνικής διάσωσης αλλά και στην παραδοχή ότι έγιναν πολλά λάθη, τόσο από την πλευρά της Αθήνας, όσο και από την πλευρά των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον, όπως παραδέχεται σε άρθρο του στη γερμανική «Welt».
Οι παραδοχές λαθών διά στόματος του Ευρωπαίου επιτρόπου Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων φέρνουν στο νου το περίφημο «mea culpa» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και τη δική του παραδοχή ότι δεν είχε εκτιμήσει σωστά τον αντίκτυπο της λιτότητας στην ελληνική οικονομία.
Μπορεί οι παραδοχές σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον για τραγικά λάθη να αποτελούν ηθική δικαίωση, στην πράξη όμως τίποτε δεν αλλάζει. Το γενικό μήνυμα είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει περιθώρια να παρεκκλίνει από τον μονόδρομο των μεταρρυθμίσεων. Ο επίτροπος Μοσκοβισί στο άρθρο του υπογραμμίζει ότι η Κομισιόν θα παραμείνει στο πλευρό της Αθήνας. Κυρίως για να είναι σίγουρη ότι θα παραμείνει «καλός μαθητής» και θα συνεχίσει να εφαρμόζει τα συμφωνημένα. Σπεύδει να διευκρινίσει όμως, όπως και η ίδια η ελληνική κυβέρνηση, ότι τίποτε από όλα αυτά δεν συνιστά ένα τέταρτο μνημόνιο.
Το παιχνίδι των λέξεων είναι γνωστό σε όλες τις πλευρές, η καθεμία για τα δικά της συμφέροντα. Το ζήτημα όμως είναι η ουσία και όχι οι χαρακτηρισμοί. Στις 20 Αυγούστου θα βγούμε, όχι όμως πανηγυρικά και απελευθερωμένοι από τα λάθη του παρελθόντος, λάθη των Ευρωπαίων, του ΔΝΤ, αλλά και λάθη των εκάστοτε κυβερνώντων αυτής της πολύπαθης χώρας.
Η αντίδραση στο απολύτως ηθικό και δίκαιο αίτημα της Ελλάδας να ξεκινήσει τη πορεία της στη μεταμνημονιακη εποχή κάνοντας χρήση των περιθωρίων ελευθερίας που με τόσες θυσίες κατέκτησε και με την άρση των μειώσεων των συντάξεων δείχνει ότι ο δρόμος δεν θα είναι στρωμένος με τριαντάφυλλα
Η ίδια η καγκελάριος Μερκελ έκρινε σκόπιμο να μας διευκρινίσει ότι ναι μεν λήγουν τα προγράμματα-μνημόνια με την ημερολογιακή τους ολοκλήρωση όμως η συνέχεια της επίδρασης τους δεν τελειώνει την ίδια μέρα
Όποια λέξη κι αν ειπωθεί, η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα έχει μπροστά της έναν δύσκολο μαραθώνιο, γράφει ο «Economist». Ζοφερό μέλλον βλέπει και η «Washington Post», με την ελληνική οικονομία να επιστρέφει το… 2030 στα επίπεδα προ κρίσης.
Μετά από οκτώ χρόνια προγραμμάτων διάσωσης και αδιεξόδων και… ακόμη περισσότερων μνημονίων, η ελληνική οικονομία είναι έτοιμη να σταθεί και πάλι στα πόδια της. Ή τουλάχιστον ό,τι έχει απομείνει από αυτήν .
Τα χρόνια της κρίσης έχουν αφήσει στο σώμα της κοινωνίας βαθιές πληγές. Για να κλείσουν όμως θέλουν χρόνο. Και ίσως κάποτε κλείσουν οριστικά.
