Όσο ζούσε προσπαθούσαν να τον «πεθάνουν». Για παράδειγμα (και υπάρχουν πολλά), θυμάμαι πολύ καθαρά πώς τον καταδίωκαν περίπου σε κάθε τηλεοπτική εκπομπή και δελτίο ειδήσεων, όταν για τις ανάγκες της προώθησης της παράστασης «Της Πατρίδος μου η Σημαία», είχε κυκλοφορήσει μία αφίσα με το σφυροδρέπανο αντί του σταυρού στο άνω αριστερό άκρο της ελληνικής. Με το πού πέθανε όμως, ορισμένοι εκ των επιφανέστερων «σταυρωτών» του έσπευσαν ο ένας μετά τον άλλον προσυπογράψουν με μεγάλη προθυμία την παπική ανακήρυξή του σε άγιο. Αλλά ο Τζίμης Πανούσης δεν ήταν άγιος. Αντιθέτως ήταν ένας μεγάλος αμαρτωλός της εποχής μας.
Σήμερα όμως δεν θα μιλήσω βιογραφικά γι’ αυτόν. Προτιμώ να ξοδέψω μια χούφτα λόγια για το τι σήμαινε και κυρίως πού απευθυνόταν ο Τζιμάκος, όπως τον αποκαλούσαν μέχρι πρότινος μόνο οι «γνωστοί άγνωστοι» φίλοι του, αφήνοντας στην άκρη τόσο την αγιοποίηση του σήμερα, όσο και την δαιμονοποίηση του χθες.
Οι λέξεις κλειδιά για να κατανοήσουμε αυτό το φαινόμενο που απαντάται σε αρκετούς αλλά όχι πάρα πολλούς καλλιτέχνες είναι φαντασία, χιούμορ (που είναι κάτι παραπάνω από γέλιο) και φυσικά ωμός ρεαλισμός. Με μια λέξη, σάτιρα. Ο συνδυασμός και των τριών κάνουν έναν σπουδαίο κωμικό, αν και ο Τζιμάκος ήταν πολλά περισσότερα. Είχε καταπληκτική φωνή, έγραφε υπέροχα τραγούδια και βιβλία, ενώ διέθετε σπάνιο επικοινωνιακό χάρισμα. Συνήθιζε να συστήνεται στο κοινό ως «όρθιος κωμικός» ή «χειριστής γλώσσας». Είχε όλο εκείνο το πακέτο για να κάνει ακόμα και εκείνους που τον συμπαθούσαν να νιώθουν άβολα. Και αυτό ήταν κάτι το οποίο ομολογουμένως τον διασκέδαζε αφάνταστα. Γι’ αυτό και η απήχησή του (θετική και αρνητική) στην ελληνική κοινωνία ήταν τόσο εκτεταμένη και μάλιστα σε μεγάλο βάθος χρόνου.
Κάποιοι αντιδρούσαν αλλά οι περισσότεροι υποδεχόντουσαν τα νέα στιχάκια και σκετσάκια του όπως έναν γνώριμο φίλο, που άργησε λίγο στο ραντεβού αλλά δεν υπήρχε ποτέ αμφιβολία ότι θα έρθει. Εξάλλου, τα πάντα είναι ένας αγώνας με και ενάντια στον εαυτό μας˙ στις προκαταλήψεις και τις δοξασίες που κουβαλάμε από το σπίτι, στις φοβίες που αναπτύξαμε στο σχολείο, στο «ανεύθυνο» των φοιτητικών χρόνων», στα αντιδραστικά ένστικτα που επέβαλλε το εργασιακό περιβάλλον, στην αβάσταχτη ελαφρότητα της πολιτικής σκηνής, στον άκρατο συντηρητισμό του περίγυρου…
Και εκείνος είχε ελαττώματα. Έπασχε από χρόνιες εμμονές, αξεπέραστες ανασφάλειες, κάποιες φορές αδικούσε, άλλες ήταν φοβερά υπερβολικός και άλλες αχρείαστα φλύαρος και επιπόλαιος στις κρίσεις του. Εν συνόλω όμως αυτό που πουλούσε ήταν ένα απίστευτο γέλιο με νόημα˙ μία ευκαιρία στη φωτεινή πλευρά της δύναμής να σε κερδίσει από την σαπίλα που μας κατατρύχει. Αντίο Τζιμάκο. Σε χάχανα και γέλια…
