Πόσο η Ηλεία αξιοποιεί το παρελθόν της;
Σε μία εποχή γενικευμένης αδιαφορίας για τον Πολιτισμό, η δημοσίευση άρθρων όπως των κ. Σπύρου Φωτεινού και κ. Κώστα Αντωνόπουλου τις τελευταίες εβδομάδες στην «Πρωινή», με κέντρο αναφοράς την Ήλιδα και την Ολυμπία προσφέρουν στους αναγνώστες μία ευκαιρία ποιοτικής προσέγγισης της ιστορικής πραγματικότητας.
Κάθε καλοκαίρι η Ηλεία αποτελεί έναν σταθερό πόλο έλξεως Ελλήνων και Ξένων τουριστών με κέντρο αναφοράς την Αρχαία Ολυμπία. Μιλάμε για έναν χώρο που συμβολίζει πολλά και λειτουργεί ως πηγή εμπνεύσεως για μεγάλη μερίδα της Ανθρωπότητας παγκοσμίως. Όσο και αν υπάρχει υποταγή των διοργανώσεων των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων σε οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα (σε συνδυασμό με το κυνήγι των ρεκόρ που οδηγεί σε διαφθορά και ντοπάρισμα των αθλητών), η Ολυμπία αποτελεί σημείο αναφοράς για όλους τους ανθρώπους της γης.
Πόσα ξέρουμε όμως ως Ηλείοι για την Ιστορία και την πορεία των Ολυμπιακών αγώνων; Διοργανωτής των αρχαίων αγώνων από το 776 πΧ. ήταν το Κράτος των Ηλείων, που απλωνόταν στο μεγαλύτερο μέρος του σημερινού Νομού Ηλείας. Τότε ο Ίφιτος έλαβε τον χρησμό να ανανεώσει τους Αγώνες, που ήδη τελούνταν στο παρελθόν. Η Ήλιδα ως πόλη ήταν το κέντρο του Κράτους αυτού στην κλασική εποχή, χωρίς να πέφτουμε στην παγίδα της ταύτισης του Κράτους με την πόλη.
Πιο πριν, αλλά και σε κάποιο διάστημα μετά από την χρονολογία αυτή, το 776 πΧ., διοργανωτής ήταν και η Πόλη-Κράτος της Πίσας, που γειτνίαζε με την Αρχαία Ολυμπία. Η αντιπαράθεση των δύο πόλεων του ηλειακού χώρου συνδέθηκε με πολέμους, αλλά σταθερά οι κάτοικοι του τόπου διοργάνωναν τους Αγώνες. Τελικά η πολεμική ισχυροποίηση της Ήλιδος επέτρεψε στην τελευταία να επιβάλει τους δικούς της όρους και να γίνει η πόλη που διοργάνωνε τους αγώνες.
Η Ήλις, ως έδρα της πόλεως –κράτους, είχε την δική της οντότητα στην κλασική Ελλάδα, αλλά δεν ήταν ο μόνος πολιτειακός θεσμός που υπήρχε στα χρόνια της ακμής των κλασικών χρόνων. Ήταν σπουδαία πόλη. Δεν σημαίνει όμως αυτό ότι η Ήλις ξεκίνησε τους αγώνες στην Ολυμπία. Κάτι τέτοιο είναι αντίθετο με τις ιστορικές πηγές. Δεν ήταν το «λίκνο» των Αγώνων, όπως λανθασμένα αναφέρεται από πολλούς. Η Ήλις έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε εποχές ακμής των αγώνων. Αυτό όμως δεν επιτρέπει να αλλοιώνουμε την ιστορική πραγματικότητα και να πιστώνουμε στην Ήλιδα όλο το πλαίσιο των αγώνων στην Ολυμπία.
Προ πολλών ετών, όταν άρχισε να συγκροτείται το ελεύθερο Ελληνικό Κράτος, είχε συγκροτηθεί ο «Δήμος Ήλιδος», με έδρα του Δήμου την Γαστούνη, το ιστορικό κέντρο της κοιλάδας της Ηλείας μέχρι το 1821. Πιο κάτω ήταν ο «Δήμος Ελίσσης», με έδρα την Αμαλιάδα. Προ 30 ετών περίπου σε μία προσπάθεια ανάδειξης του χώρου του ηλειακού κάμπου, με αναφορά σε έργα Πολιτισμού, ξεκίνησε το «Φεστιβάλ Ήλιδας», που κάποια στιγμή παράγοντες από Αμαλιάδα και Γαστούνη βοήθησαν στην παρουσίαση του. Επιλέχθηκε το όνομα μιας ιστορικής πόλεως της Αρχαιότητας που αδίκως βρισκόταν (και παραμένει, δυστυχώς) στην αφάνεια.
Όμως ο όρος «Ήλιδα» έγινε αντικείμενο του πόθου για τον «Δήμο Αμαλιάδας», με μορφή μάλιστα πρωτοφανή (Ήλιδα δεν υπήρχε στην αρχαιότητα, αλλά Ήλις, ούτε και η γενική «Ήλιδας» ισχύει). Το πέτυχε με την τότε κυβερνητική εύνοια, όταν ψηφίσθηκε ο νόμος «Καποδίστρια»! Αυτή είναι η πραγματικότητα, όσο και αν κάποιοι δεν μπορούν να την δεχθούν.
Ερχόμαστε όμως στο σήμερα. Πόσο ο σημερινός «Δήμος Ήλιδας» σέβεται την ιστορική πραγματικότητα που θέλει να διεκδικεί; Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Η επισκεψιμότητα στην αρχαία Ήλιδα είναι σε βαθμό απογοητευτικό : τα παρελθόντα χρόνια μόλις δύο (2) επισκέπτες την ημέρα !!! Οι ξένοι τουρίστες αγνοούν την αρχαία Ήλιδα! Αντιθέτως συρρέουν κατά χιλιάδες στην Ολυμπία.
Άφησαν οι λαλίστατοι εκπρόσωποι του Δήμου Ήλιδας την Ήλιδα σε παρακμή και αφάνεια, μία κατάσταση που προσβάλλει τους διαχειριστές της Ιστορίας της Ηλείας.
Και εκεί πρέπει κάποιοι να αναζητήσουν την …επίλυση των προβλημάτων τους και να αναδείξουν την αληθινή αίγλη της Ήλιδος. Της πόλεως που ανέδειξε τρεις σπουδαίους φιλοσόφους (που σκοπίμως αγνοεί ο Δήμος Ήλιδας, αναφερόμενος μόνο σε ανθρώπους κομματικής απήχησης και μόνο του 20ου αιώνα), τον Ιππία, τον Φαίδωνα και τον Πύρρωνα. Ποιος τους γνωρίζει αυτούς σήμερα στην Ηλεία της παρακμής;
Ας σεβόμαστε την Ιστορία του τόπου μας και να νοιαστούμε για την ανάδειξη του μέσα σε ένα γενικό πλαίσιο αδιαφορίας. Πόσο στα αλήθεια αξιοποιούμε το παρελθόν μας;
Γεώργιος Διον. Κουρκούτας, καθηγητής φιλόλογος
