Ήρθαν, έφυγαν, πέρασαν 43 ολόκληρα χρόνια και βρέθηκαν ξανά εδώ… Στον τόπο που αποτέλεσε μια όαση αγάπης και ανθρωπιάς, στην πιο δύσκολη στιγμή της ζωής τους. Τότε που οι Τούρκοι εισέβαλαν στη χώρα τους, στα σπίτια τους, τότε που δεν ήξεραν αν ζουν οι γονείς, τα αδέρφια τους, οι συγγενείς τους. Τότε που άνοιξε μια πληγή τεράστια στην ψυχή τους… Κι όμως βρέθηκαν άνθρωποι στην Ηλεία, να τους υποδεχθούν μετά την πρωτοβουλία του Μακαριστού Μητροπολίτη Ηλείας Αθανάσιου και να αναλάβουν όχι απλά την φιλοξενία τους, αλλά την επούλωση των πληγών τους, με αγνή και άδολη αγάπη.
Αυτή την αγάπη, θέλησαν να προσφέρουν από την πλευρά τους στον τόπο και τους ανθρώπους τους, επιστρέφοντας εδώ μετά από 43 χρόνια. Έζησαν στην Ηλεία για ένα χρόνο και για τους περισσότερους από τα 415, τότε παιδιά και σημερινούς μεσήλικες, ήταν σα να μην πέρασε μια μέρα… Άκρως συγκινητικές οι περιγραφές, οι μαρτυρίες των ανθρώπων που ήρθαν πίσω στην Ηλεία τις τελευταίες ημέρες για να αποδώσουν φόρο τιμής στον τόπο και τους ανθρώπους που τους φιλοξένησαν… Τέσσερα από τα παιδιά τότε και καταξιωμένοι πολίτες της Κύπρου σήμερα, περιέγραψαν το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής στο ίδρυμα «Αγ. Φιλοθέη» τα όσα έζησαν τότε…
Ο Κύπριος βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Γεωργίου ήταν ένα από τα παιδιά που τότε φιλοξενήθηκε στην Ηλεία. «Ερχόμενος εδώ μια κυρία μου ευχήθηκε καλό ταξίδι. Της απάντησα δεν πάω ταξίδι, πάω για προσκύνημα. Και νιώθουμε πως εδώ ήρθαμε ως ταπεινοί προσκυνητές. Να προσφέρουμε την αγάπη μας ως ένα μικρό αντίδωρο σε εκείνο που μας προσφέρθηκε τότε. Τιμούμε τον Μακαριστό Μητροπολίτη Ηλείας και Ωλένης Αθανάσιο, τιμούμε και εσάς και στα πρόσωπά σας όλους τους Ηλείους, ιδιαίτερα όμως τις οικογένειες, φτωχούς ανθρώπους, μεροκαματιάρηδες, που άνοιξαν τα σπιτικά τους τότε και μας αγκάλιασαν με πολύ αγάπη και στοργή.
Εμείς γνωρίσαμε την Ελλάδα μέσα από εκείνη την εμπειρία. Και την αγαπήσαμε πάρα πολύ. Τον υπέροχο Ελληνικό λαό ο οποίος υποφέρει και σήμερα από πάρα πολλά δεινά. Συμφωνώ με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, με το ότι τα χρόνια που έρχονται θα είναι καλά μόνο αν κρατήσουμε τις παραδόσεις, το ήθος τη γλώσσα την αξιοπρέπειά μας ως άνθρωποι και ως ελληνικός και κυπριακός λαός. Υπάρχουν πάρα πολλά που μας ενώνουν. Σας βρήκαν πάρα πολλά δεινά τα τελευταία χρόνια και η Κυπριακή Πολιτεία και η Εκκλησία, ήρθαν και συνέδραμαν κατ΄ ελάχιστον. Θα φύγουμε αλλά να είστε βέβαιοι πως το πιο αγνό κομμάτι του εαυτού μας, το παιδικού θα είναι πάντοτε εδώ…»
Ο Κύπριος δημοσιογράφος Μιχάλης Μιχαήλ που φιλοξενήθηκε στην Ηλεία μαζί με τον αδερφό του και αργότερα πραγματοποίησε δημοσιογραφική έρευνα για την φιλοξενία των Ηλείων, δίδοντας ουσιαστικά την αφορμή για τη διοργάνωση των εκδηλώσεων έκφρασης ευχαριστιών, μίλησε εκ μέρους των 415 παιδιών. «Μετά από 43 χρόνια θεωρούμε πως σήμερα εκπληρώνουμε ένα μέγα χρέος προς τον Ελληνικό λαό, αλλά ιδιαίτερα για εμάς προς το λαό της Ηλείας, για το μέγα καλό που μας έκανε το 1974. Παιδιά από 6 χρονών έως 17 ετών, ήρθαμε εδώ σε αυτό εδώ το ίδρυμα για πρώτη φορά, φιλοξενηθήκαμε κάποιες ημέρες και στη συνέχεια πήγαμε σε οικογένειες.
Μεσαίες και φτωχές οικογένειες που δεν δίστασαν να πάρουν ένα ή και δύο παιδιά από εμάς και για μια σχολική περίοδο να αναλάβουν τη φροντίδα μας, το σχολείο μας και γενικά όλα όσα αφορούσαν τη ζωή μας. Αυτό το πράγμα δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Εδώ και καιρό σκεφτόμασταν πως ήρθε η ώρα να κάνουμε κάτι. Θέλω να ευχαριστήσω το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ηλείας κ.κ. Γερμανό γιατί με το υλικό που μου έστειλε πριν δύο χρόνια, αποτέλεσε το «προζύμι» αυτού που έχουμε σήμερα εδώ. Αν δεν το είχαμε δεν θα μπορούσαμε να οργανώσουμε αυτή την εκδήλωση, γιατί δεν ξέραμε ποιοι είμασταν όλοι εμείς. Την αιώνια ευχαριστία μας και προς τη Μητρόπολη και προς τα ιδρύματα και προς το λαό της Ηλείας. Αυτό που έγινε δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ. Θα το έχουμε πάντα στην καρδιά μας, πάντα στην ψυχή μας».
Ο Γιάννης Νικολαϊδης ήταν ένα ακόμα παιδί που τότε έφτασε εδώ… «Εδώ ήταν το πρώτο λιμάνι που είχαν έρθει όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, πριν καταλήξουν σε άλλο ίδρυμα στη Βάρδα και τη Φραγκαβίλα ή οικογένεια… Να ευχαριστήσουμε τον Μητροπολίτη Ηλείας που αποδέχθηκε την επιστολή του υπουργού Παιδείας Κώστα Καδή και τον Αρχιεπίσκοπό μας που αγκάλιασαν την ιδέα των παιδιών να έρθουμε εδώ για ένα μνημόσυνο, στο Μακαριστό Μητροπολίτη Ηλείας και Ωλένης Αθανάσιο, που είχε την ιδέα για να φέρει τα παιδιά εδώ. Ας αναλογιστούμε τις συνθήκες που υπήρχαν στην Κύπρο τότε…»
Η Νιόβη Κερκίδου ήταν ένα από τα παιδιά που παρέμεινε στο ίδρυμα της Αγίας Φιλοθέης. Με δάκρυα στα μάτια και γεμάτη συγκίνηση περιέγραψε τα συναισθήματα της. «Είναι η πρώτη φορά που επιστρέφω από το 1975 και νιώθω πως επιστρέφω στο σπίτι. Ένα σπίτι που με αγκάλιασε και οι λειτουργοί που ήταν εδώ… Μου είναι δύσκολο να μιλήσω… Όλα είναι τα ίδια εδώ και όμως είναι διαφορετικά. Η απουσία τους είναι αισθητή… Όμως νιώθουμε την αγάπη πάλι και σήμερα, όπως τότε πριν από 43 χρόνια. Θέλω να σας ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου» είπε απευθυνόμενη προς το Μητροπολίτη Ηλείας «…και εσάς και το ποίμνιό σας».
