Η πρώτη λέξη του Ελύτη

Η 18^η Οκτωβρίου είναι μία μέρα που μπορεί κανείς να τη θυμάται για διάφορους λόγους. Σαν χθες, γεννήθηκε η Μελίνα Μερκούρη και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και επίσης, ο Οδυσσέας Ελύτης βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το έτος 1979. Στον τελευταίο θα σταθούμε για λίγο, όχι επειδή το Νόμπελ λόγω Ντίλαν συζητιέται έντονα τούτες τις μέρες, όσο σαν αφορμή για να θυμηθούμε τον Ελύτη, έναν πραγματικά σπουδαίο και αγαπημένο ποιητή του ελληνικού λαού και του κόσμου. Από τα χιλιάδες πράγματα που αξίζει να ειπωθούν για τη ζωή και το έργο του, η οικονομία του λόγου επιτάσσει να μείνουμε μόνο σε μία «προφανή» λεπτομέρεια, η οποία αφορά στο όνομα που διάλεξε. Γιατί άραγε ο γιος μιας ευυπόληπτης οικογένειας απαρνείται το όνομα του πατέρα του; Όπως εξηγεί ο ίδιος σε συνέντευξή του, η αλλαγή του ονόματός του ήταν αναγκαία για να μπορέσει να σβήσει τις υποδηλώσεις του παρελθόντος και να γράψει τη δική του ιστορία σε ολόλευκες σελίδες: «Το πραγματικό μου όνομα κουβαλούσε το βάρος μιας μικρής εμπορικής και βιομηχανικής φήμης που για όσους το έφεραν με υπερηφάνεια -και ήταν όλοι τους άνθρωποι που μόνη τους φιλοδοξία ήτανε το κέρδος- θα ήταν μεγάλη δυστυχία να το δούνε να ταυτίζεται με την υπόσταση ενός ποιητικού έργου παράξενου και ριψοκίνδυνου… Πήρα ψευδώνυμο γιατί θα ήτανε ντροπή να φτιάξω ένα έργο για το οποίο αφιέρωνα όλες μου τις δυνάμεις, όλο μου το πάθος μου για την αφιλοκέρδεια και να το ταυτίσω, ύστερα, με ένα όνομα συνυφασμένο με ό,τι ατομικά εγώ μισώ, δηλαδή, το πρακτικό πνεύμα, την εμπορική πίστη, τον άκρατο ωφελιμισμό». Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι άλλαξε το όνομά του σε ιδιαίτερα μικρή ηλικία, πράγμα το οποίο υποδεικνύει ξεκάθαρα την διεργασία αυτής της πολυσχιδούς χειραφέτησης. Σε αντίθεση με τους πολλούς, ο Ελύτης ήξερε από νωρίς τι ήθελε να κάνει. Έτσι, πέρασε την περισσότερη ζωή του ψάχνοντας το πώς, δηλαδή τον τρόπο, τον κάθε τρόπο. Κράτησε τον «Όμηρο», άφησε στην άκρη τον «Αλεπουδέλη» και έγινε ο «Ελύτης». Ίσως αυτό το όνομα με τον οποίο τον έμαθε ο κόσμος να ήταν η πρώτη του  έμπνευση, η πρώτη του ποιητική εφεύρεση, προϋπόθεση για να μπορέσει κατόπιν να εφεύρει και τον εαυτό του˙ το απόσταγμα της εμπειρίας από κάθε κυκλαδονήσι που άφηνε πίσω του τα καλοκαίρια της εφηβείας. Η πρώτη λέξη, που προλόγισε ένα περίλαμπρο έργο.